6700450139

prowadzić wojnę nie mając oparcia (bazy) w terytorium. Mimo, że obecnie akcja zbrojna może być prowadzona wyłącznie z użyciem sił powietrzno-morskich to nikt nie zaneguje, że nawet najlepiej wyposażone siły tego rodzaju, muszą po pewnym czasie znaleźć bezpieczne schronienie w porcie na bezpiecznym (najlepiej własnym) terytorium.

3.4.2. Ludność

Czynnik ludnościowy państwa narodowego można charakteryzować poprzez pojęcia zamieszkania, narodowości i obywatelstwa.

Kategoria zamieszkania ma silne odniesienie terytorialne. Człowiek, wskazując na określone miejsce jako teren zamieszkania, jednocześnie daje wyraz związkom z danym obszarem. Jest to sytuacja pewnego przyporządkowania, które często związane jest z posiadaniem tytułu własności nieruchomości posadowionych w danym miejscu. Czynnik własności określa również jeden z podstawowych interesów - interes posiadacza (właściciela), który ma oczywiście wymiar ekonomiczny, ale także społeczny i w konsekwencji polityczny. Ekonomiczny widoczny jest wtedy, gdy posiadany majątek służy pomnażaniu dóbr czy usług. Wymiar społeczny określa w dużej mierze pozycję człowieka w lokalnej społeczności. Polityczny aspekt związany jest z ochroną posiadanych praw do suwerennego dysponowania majątkiem, którą jak dotychczas najlepiej realizuje państwo.

Miejsce zamieszkania można postrzegać w odniesieniu do społeczeństw bardziej tradycyjnych, jako pochodną przynależności do określonej grupy. Coraz częściej jest to jednak świadomy wybór człowieka, mający poprawić jego byt. Migracja ekonomiczna we współczesnym świecie niesie dla krajów wysoko rozwiniętych zróżnicowane społeczne skutki. Są one widoczne w zdolności demokracji do absorbowania elementów kulturowo odrębnych i wzbogacaniu obrazu życia społecznego. Warto tu jednak wskazać także na tworzenie przez migrantów „nieprzenikalnych” enklaw, gdzie nie obowiązują normy powszechnie stanowionego prawa, gdzie zachodzą procesy nie tyle sprzyjające symbiozie, co trwałemu wyalienowaniu niedawno przybyłych ludzi ze społeczeństwa. Procesy, dodajmy, zachodzące w istocie poza państwową i społeczną kontrolą. Problem - na ile wysoko rozwinięte demokracje Zachodu gotowe będą absorbować fale migracyjne z ubogich regionów świata - będzie w nadchodzących dziesięcioleciach palący, również wobec faktu nasilenia społecznie odczuwanych zagrożeń związanych z przestępczością i terroryzmem.

Może okazać się, że względy bezpieczeństwa krajów wysoko rozwiniętych, będą generowały powstawanie większych od obecnie istniejących blokad dla przybywających w poszukiwaniu lepszego życia. Można też wskazać, że mimo wzrastających obiektywnie możliwości komunikowania się i przemieszczania ludzi, nadal obecne są w życiu społecznym kategorie „swój” - „obcy”, pozwalające na różnicowanie i definiowanie warunków bardziej i mniej bezpiecznego środowiska do życia człowieka. Postrzeganie „swoich” odnosi się najczęściej do członków własnej grupy etnicznej czy narodowościowej.

Czynnik narodowości ma obok terytorialnego (związanego np. z występowaniem w ujęciu historycznym kształtowania się grupy etnicznej i narodu na danym obszarze) wymiar kulturowy. Tożsamość kulturowa ujmuje się w kategoriach dynamicznych i krytycznych. Jest to proces, w którym obecnie odtwarza się dziedzictwo przeszłości i rzutuje je w przyszłość, aby mogło być przyswojone przez nowe pokolenia. W ten sposób zapewnia się tożsamość i postęp grupy społecznej.⁴⁵ Jak podkreśla Jan Szczepański, pojęcie narodu może być 45

Według Jana Pawła II, kultura, wymóg typowo ludzki jest jednym z zasadniczych elementów, które składają się na tożsamość narodu. Tu ma swoje korzenie wola bycia takim, a nie innym narodem. Kultura jest kompletnym wyrazem życiowej rzeczywistości narodu i obejmuje naród jako całość: wartość, struktury, osoby.

19