672580780

100 Proza rytmiczna — Przedakcja

prozy używanej w piśmiennictwie naukowym, praktyczno - użytkowym itp.

Por. Język artystyczny. Literatura.

Proza rytmiczna. Proza, która przejawia rytmiczność, w której występuje pewne podobieństwo członów składniowo - intonacyjnych, osiągane środkami stylistycznymi.

Por. Kolon. Paralelizm. Rytm retoryczny.

Prozaika. Teoria prozy. Nauka o artystycznej organizacji mowy nie wiązanej w przeciwieństwie do poetyki, traktowanej wyłącznie w odniesieniu do mowy wiązanej.

Prozaizm. Wyraz z języka potocznego, rażący w kontekście poetyckim. Jednak odczucie tego, co jest prozaizmem, zależne jest od epoki i jej wymagań, od charakteru utworu itp. Prozaizm może też być użyty świadomie przez autora i może stanowić swoisty środek ekspresji. Np.:

Żyję sobie, jestem poetą,

Diabli komu do tego,

Łażę, depczę warszawski beton, Piszę wiersze — z niczego.

(W. Broniewski: Wiersze o wczesnej (wiośnie pisane późną jesienią).

Prozodia. 1. W poezji greckiej pieśń chóralna, śpiewana w czasie procesji przy wchodzeniu do świątyni. 2. Nauka w obrębie językoznawstwa o elementach prozo-dycznych języka, to jest takich właściwościach ilościowych, które umożliwiają metryczne zorga-zowanie wypowiedzenia, analogiczną budowę wersów w wierszu, które są więc potencjalnymi konstantami metrycznymi. Prozodie różnych języków wykazują znaczne różnice, a w tym samym

języku odnoszą się do jego etapów rozwojowych (np. akcent w średniowiecznej polszczyźnie różni się od współczesnego itp.). Por. Akcent językowy ruchomy. Akcent językowy stały. Akcent metryczny. Element prozodyczny.

Prozodia antyczna (grecka i rzymska) zob. też: Arsis. Elizja. Iktus. Iloczas. Mora. Skandowanie. Stopa. Thesis.

Prozodia polska zob. też: Akcent. Człon składniowo - intonacyjny. Dublet akcentowy. Element prozodyczny. Enklityka. Ilościowe właściwości dźwięku. Proklityka. Przedział międzywyrazowy. Sylaba.

Prozopografia zob. Charakterystyka zewnętrzna.

Prozopopeja. Rodzaj uosobienia odnoszący się do abstrakcji lub osób zmarłych, którym pisarz każe przemawiać; jest środkiem retorycznym służącym do nadania większej wagi argumentom autora. Np.:

Dziś święci boży w odpocznieniu swoim mówią: Małe i krótkie było cierpienie nasze, a wesele długie i wieczne.

(P. Skarga: Kazania).

Przebieg akcji zob. Rozwój akcji.

Przeciwstawnia (Antyteza). Zestawienie pojęć lub sądów zawierających sprzeczność, przeciwstawnych, kontrastowych. Np.:

Tyś wielki, Panie! za Twoim rozkazem, Co było miękkim — staje się żelazem. Co było ślepym — to przewidzą nagle. Co było niskim — puszcza skrzydeł

[żagle.

(K. Ujejski: Za zbłąkanych).

Przedakcja (Vorgeschichte). Informacje o zdarzeniach poprzedzających właściwe rozpoczęcie