672580828

Tok trocheiczny — Tragedia 141

szach zagrożony jest interpretacją trocheiczną. Np.:

Połoigły płótno szare na murawie Gospodpnie: — »niech bieleje« — po-

[uńedziały.

(I. Baliński: Niech bieleje płótno szare).

Tok trocheiczny (SsSsSsSs...). Struktura rytmiczna złożona z trochejów. Ponieważ w języku polskim występują bardzo często zestroje trocheiczne, łatwo jest o tok zestrojowy, ale jego rytm jest monotonnie siekany i dlatego w poezji kunsztownej stosuje się raczej tok krzyżowany, cezurowany. W klauzulach wersów występują niekiedy kataleksy. Np.:

Miedzy nami nic nie było :

Żadnych zwierzeń, wyznań żadnych, Nic nas z sobą nie łączyło.

Prócz wiosennych marzeń zdradnych. (A. Asnyk: Między nami nic nie było).

Tom. Jednostka wydawnicza opatrzona własną kartą tytułową. Może stanowić całość lub część większej całości (dzieła wielotomowego) lub wchodzić w skład woluminu obejmującego kilka tomów.

Toniczny. Określenie, które oznacza : akcentowany, pod przyciskiem, albo w odniesieniu do wiersza: realizujący zasady tonizmu.

Tonik zob. Wiersz toniczny.

Tonizm. System metryczny, w którym konstantą jest ilość zestrojów akcentowych w wersie, a nie obowiązuje w nim ani regularny rozkład akcentów, ani izosylabizm.

Zob. też:    Akcent zestrojowy.

Szczyt zestroju akcentowego. Zestrój akcentowy.

Tonizm meliczny. Zrównanie ilości akcentów w wersach narzucone przez melodię (ilość taktów). Akcenty mogą się nic pokrywać z akcentami językowymi, a zestroje zawierać niejednakową ilość sylab, co wyrównuje się w śpiewie przeciąganiem lub zwiększaniem tempa. Występuje w pieśniach ludowych.

Tonizm recytacyjny. Tonizm występujący przy wygłaszaniu wiersza, w przeciwieństwie do tonizmu melicznego. Polega na ustaleniu ilości akcentów językowych w wersach; sylaby akcentowane rozdzielane są niejednakową ilością sylab nie akcentowanych, a wersy mogą być asylabiczne.

Topografia. Opis dotyczący położenia, usytuowania w przestrzeni ; w utworze: szczegóły dotyczące miejsca akcji.

Topy. Powszechnie przyjęte sądy albo cytaty, przytaczane jako argumenty w wywodach.

Tradycja. 1. zob. Podanie. 2. Por. Tradycjonalizm.

Tradycjonalizm. Nawiązywanie w literaturze do dorobku kulturalnego dawnych czasów i przypisywanie autorytatywnego znaczenia sądom i wzorom przekazanym z przeszłości.

Tragedia. Gatunek dramatu wywodzący się ze starożytności; przedstawia konflikt jednostki wybitnej, dążącej do wzniosłego celu, z przeważającymi przeciwnościami, które fatalistycznie prowadzą ją do katastrofy. Klęska bohatera budzi grozę i współczucie, co według klasycznej teorii jest stanem »oczyszczenia« (kalharsis), wywołanym przez tragizm. Kom-