672580887

Akt — Almanach literacki 5

wersów) tworzą wyraz lub układ wyrazów. Np.:

Jeśliże pragniesz uńedzieć, która była, Która mnie m sidła niezbyte uiprawiła : Albo kogom ja śpiewał i kładł słońcu Równą: to znajdziesz na tych wierszów

[końcu.

Goiły mój ogień, żeby go nie dusić (O jakom darmo chciał się o to kusić!) Nie kryję go leż; wszak go pełne księgi Moje wyświadczą, jako mi był lęgi, Jako był mi miły; że dla jego wagi Egipskie prawie wytrzymałem plagi. Eleusis niechaj stroje tajemnice Roczne ukrywa: ale gdzie tęsknice Srogie zadaje miłość wdzięcznym gwałtem, Osobliwym to może wyrzec kształtem. Żaden też, oprócz niemy, nie wytrzyma Wygód, którymi Wenus swoich wzdyma ;

Każeszli jednak, o moje kochanie ! Niech w ciemnej nocy imię twe zostanie ;

Ale tak lepiej, u mądrych nie zginie,

A nic nie rzeką, a głupi pominie.

(J. A. Morsztyn: Sekret jasny).

Pierwsze litery wersów nieparzystych tworzą wyraz: Jagniesz-ka, parzystych: Kromerowna.

Akt. Jedna z głównych kompozycyjnych części dramatu, stanowiąca pewną całość tematyczną.

Akwarela zob. Obrazek.

Alba zob. Pieśń poranna.

Album. Księga zawierająca ilustracje, fotografie, okazyjne zapisy itp. Rodzaj ozdobnego wydawnictwa zbiorowego, pamiątkowego.

Alegoria. Obraz lub opowiadanie, które w całości ma sens przenośny, jest więc rozwiniętym układem przenośni, znaczeń dosłownych i skojarzonych, powiązanych w jedną całość treściową. Alegoryczne są więc bajki zwierzęce, przypowieści itp. (Np. 1. Krasicki: Chleb i szabla). Obraz alegoryczny różni się od symbolu jednoznacznością, podo

bieństwem łączącym przedstawiony przedmiot z pojęciem wyrażonym.

Aleksandreidy. Fantastyczne średniowieczne opowiadania, osnute na dziejach Aleksandra Wielkiego. (W‘ literaturze polskiej Historia Aleksandra Wielkiego, króla macedońskiego pochodzi z XV w ).

Aleksandryn. Wiersz o najpopularniejszym we Fiancji wzorcu 6+ 6, dwunastozgłoskowiec jambicz-ny, niekiedy z trzynastą sylabą nieakcentowaną, o rymach parzystych. Nazwa pochodzi od poematu o Aleksandrze Wielkim (przeróbka z 1180 r). Za polski odpowiednik aleksandryna uważa się trzynastozgłoskowiec 7 + 6,

0    klauzulach żeńskich lub mieszanych żeńskich i męskich.

Aliteracja. Zgodność początków wyrazów polegająca na powtarzaniu się tych samych liter (niekiedy i w innych pozycjach wyrazów). Stanowi czynnik instru-mentacyjny, może też być elementem rytmizacji (np. w poezji starogermańskiej). Np.:

Składam — Słomo Służące tej samej sprawie.

(J. T u w im: Do Jerzego Borejszy).

Allonim. Rodzaj pseudonimu polegający na tym, że autor ukrywa się pod nazwiskiem innej rzeczywistej osoby (np. Zygmunt Krasiński ogłosił Przedświt, Paryż 1843, pod nazwiskiem Konstantego Gaszyńskiego, poety

1    dziennikarza).

Almanach literacki. Kalendarz, rocznik, księga zbiorowa wydawana raz do roku, zawierająca utwory literackie.