672580920

32 Epopeja — Estetyzm

podstawie mechanicznej chronologii albo według pojawiania się arcydzieł, później według pokrewieństw artystycznych i ideologicznych dzieł w ramach prądów kulturalnych i kierunków literackich Według teorii marksistowskiej okresy takie są zbieżne z przemianami społecznymi, ekonomicznymi i politycznymi, uwarunkowane światopoglądowo, podobnie jak prądy i kierunki.

Epopeja (Epos). Dłuższy utwór epicki, zwykle wierszowany, nacechowany patosem i powagą. Prototypem epopei były w literaturze greckiej Iliada i Odyseja Homera, a w łacińskiej Eneida Wergiliusza.

Epopeja bohaterska (heroiczna). Epopeja zachowująca swój pierwotny, poważny charakter, opiewająca czyny bohaterów.

Epopeja fantastyczna. Epos o charakterze mityczno - dziejowym u początków literatur narodowych (greckiej, indyjskiej itp.), forma żywotna w poezji romantycznej. Np. J. Słowacki: Król — Duch.

Epopeja heroiczna zob. Epopeja bohaterska.

Epopeja heroikomiczna. Epopeja łącząca motywy bohaterskie z komicznymi, zwykle o charakterze satyrycznym. Np. 1. Krasicki: Monachomachia.

Por. Parodia.

Epopeja narodowa. Określenie przyznawane zwykle jednemu eposowi w literaturze narodowej, dziełu, które w oparciu o materiały historyczne lub tradycję oddaje najwierniej charakterystyczne dla epoki rysy narodu lub

jego warstwy, osiągając jednocześnie wysoki stopień artyzmu. Za epopeję narodową w literaturze polskiej uważa się Pana Tadeusza A. Mickiewicza.

Epopeja pasterska, sielankowa.

Sielanka o charakterze epickim. Np. K. Brodziński: Wiesław.

Epopeja religijna. Epopeja oparta na pierwiastkach mitycznych lub legendarnych, związanych z wierzeniami religijnymi (np. indyjskie: Mahabharata, Ramajana).

Epopeja rycerska. Epopeja o tematyce z czasów średniowiecza, mniej uroczysta i swobodniejsza od epopei bohaterskiej, zawiera często obok poważnych elementy satyryczne (np. w literaturze włoskiej Orland Szalony A r i o-s t a w XVI w ).

Epos zob. Epopeja.

Erotyk. Utwór liryczny o tematyce miłosnej (np. utwory w antologii .1. I.orentowiczai Pol-| ska pieśń miłosna).

Errata. Wykaz błędów dostrzeżonych po wydrukowaniu tekstu i dołączony do książki, zawierający sprostowania (Corrigenda).

Essay (Esej). Szkic literacko -naukowy. Przyjęła się nazwa angielska, gdyż forma ta, zapoczątkowana przez M. Montaigne’a we Francji, rozwijała się szczególniej w piśmiennictwie angielskim.

Estetyka. Teoria sztuki. Nauka o pięknie i doznaniach artystycznych.

Estetyzm. Kierunek w literaturze występujący pod koniec XIX wieku, uważający sztukę za główną