672580970

78 Określenie rzeczowe — Omówienie

Znam ja jedno piękne wzgórze,

Na nim kwitną przy figurze Przezroczyste polne róże.

(A. Asnyk: Ciche wzgórze).

Określenie rzeczowe zob. Określenie przedmiotowe.

Określenie sprzeczne (Oksymo-ron). Określenie poetyckie o znaczeniu pozornie sprzecznym z właściwościami przedmiotu, z jakim się je łączy (np. słodka gorycz ; mroczne światło itp.).

Określenie stałe. Określenie poetyckie zwyczajowo kojarzone z danym przedmiotem, nie posiadające już funkcji ekspresywnej, lecz wyłącznie zdobiącą, utrwalone tradycją literacką (np. róża-nopalca Jutrzenka, Jowisz gromowładny, szybkonogi Achilles

itp.).

Określenie superlaty wne. Określenie wyrażające najwyższy stopień cechy przypisywanej przedmiotowi (np. najcudniejsze na ziemi).

Określenie tautologiczne. Określenie poetyckie wyrażające oczywistą cechę przedmiotu i pozbawione wszelkiej wartości uzupełniającej; służy tylko ozdobności stylu (np. jasne słońce).

Określenie uczuciowe zob. Określenie podmiotowe.

Określenie uzupełniające (indywidualizujące). Określenie dodające przedmiotowi nowe rysy lub zabarwienie uczuciowe.

Określenie wyszukane zob.Określenie rzadkie.

Określenie zdobiące (dekoratyw-ne). Określenie poetyckie pozbawione ekspresji przez banalność i zwyczajowe kojarzenie, ale przydające stylowi ozdobności (np. purpurowy zachód słońca; zimna mogiła; srebrne potoki; koralowe usta itp.).

Określnik porównawczy. Krótkie, nierozwinięte porównanie, które przez częste użycie nabrało charakteru banalnego, pospolitego (np. jasne jak słońce).

Oksymoron zob. Określenie sprzeczne.

Oksyton zob. Akcent męski.

Oktawa (Stanca). Klasyczna forma strofy ośmiowersowej, złożonej z jedenastozgłoskowców o układzie rymów abababcc. Używana często w poezji polskiej (P. Kochanowski, A. Morsztyn, W.Potocki, W.Kochowski, I. Krasicki, F. D. Kniaźnin i in ), ulubiona przez Słowackiego (Beniowski, Król-Duch). Np.;

Cierpienia moje i męki serdeczne,

I ciągłą walkę z szatanów gromadą.

Ich bronie jasne i tarcze słoneczne. Jamy wężową napełnione zdradą. Powiem — wyroki wypełniając wieczne, Które to na mnie dzisiaj brzemię kładą, Abym wyśpiewał rzeczy przeminięte I wielkie duchów świętych wojny święte.

(J. Słowacki: Król-Duch).

Oktouar zob. Tetrametr.

Oktostych. Utwór lub strofa ośmio-wersowa, ośmiowiersz. Oktosty-chem nazywa się też układ czterech dystychów. Przy ośmiu wersach istnieje już duża ilość możliwych kombinacji w łączeniu wersów i układach rymów. Jedną z odmian oktostychu jest oktawa.

Omówienie (Peryfraza). Zastąpienie zwykłego, zwięzłego określenia szerszym, wieloslownym,