Zadaniem teorii wychowania jest tworzenie, rekonstrukcja, przetwarzanie tak treści, metod, kształtów wychowania, aby potrafiły się one wpasować w ówczesny kształt i model świata. Staje się więc niezbędne ciągłe poszukiwanie najlepszych i jak najbardziej aktualnych rozwiązań dotyczących wychowania i kształtowania jednostki. Teoria wychowania to dział, którego treścią i celem jest człowiek (podmiot), treścią jest wychowanie (przedmiot), metodą - sposób wytwarzania odpowiednich postaw, cech, nawyków w młodym lub dorosłym człowieku. Możemy zatem powiedzieć, ze istotą wychowania jest całokształt związany z formowaniem i dopasowaniem nas samych do aktualnych i przyszłych modeli dobrze wychowanego człowieka (w pełnym tego słowa znaczeniu - moralnie, fizycznie, społecznie, emocjonalnie, umysłowo).
Wyróżnić można 3 podstawowe style wychowania:
Autorytarny:
dominacja wychowawcy, podporządkowanie wychowanka, wychowanie zazwyczaj jednoznaczne restrykcyjne, metody bezpośrednie: nagrody, kary
Partnerski:
- liberalny,
samodzielne kształtowanie sytuacji wychowawczych, pozostawiona swoboda i niezależność dziecku, interwencja tylko w sytuacjach kryzysowych, wychowanie poprzez życiowe sytuacje.
Demokratyczny:
współkreowanie wychowanka,
wychowawca uczestniczy w życiu wychowanka,
metody pośrednie: oddziaływanie poprzez naśladownictwo.
Wg A. Piotrowiak możemy wyróżnić następujące rodzaje metod wychowania: metody bezpośrednie metody pośrednie metody indywidualne i grupowe .
Metody bezpośrednie to metody działające na świadomość. Zaliczyć do nich można nagradzanie i karanie.
Do metod pośrednich zaliczone zostały metody działające również na podświadomość -skuteczność tych metod jest wg niektórych osób o wiele wyższa. Wśród nich wyodrębnia się: