6931257476

148

MATERIAŁY

orzecznictwo, choć się raczej opierało na zasadzie jawności działania władz publicznych, nie miało egzekucyjnego przełożenia. Charakteryzując pracę organów samorządowych w 1996 r., dziennikarz Rzeczpospolitej pisał: P₀. kusa, aby poza samą uchwałą budżetową gminy coraz więcej informacji ubocznych obwarowywać różnymi utrudnieniami, a nawet zakazami, wydaje się narastać²⁰. Przedstawiciele lokalnych telewizji mieli nawet kłopoty z uzyskaniem zgody na obecność kamer na sali obrad rady miejskiej. Dziennikarzy i operatorów z jawnej sesji rady wyproszono m.in. w Ostródzie i w Przemyślu. Wywołało to interwencje warszawskiego Centrum Monitoringu Prasy,²¹ które przypominało, iż rozporządzenie Rady Ministrów z 7 listopada 1995 r. w sprawie trybu udostępniania prasie informacji, dotyczy także instytucji samorządowych.

Związki mediów lokalnych z władzą samorządową w drugiej kadencji miały bardziej uregulowany charakter. Badania obejmujące wydawnictwa samorządowe pozwoliły na wyróżnienie trzech modeli stosunków między wydawcą a redakcją: 1) model dyrektywno-cenzorski; 2) doradczo--konsultacyjny; 3) liberalno-partnerski²². Generalnie radni nie rezygnowali łatwo z prób ręcznego sterowania podległymi im redakcjami. Nie przejmowali się oni ostrzeżeniami Wspólnoty. Finansowanie lokalnej gazety przez gminę może doprowadzić do skostnienia pisma²ⁱ. Nie pomagały też interwencje dziennikarzy prasy centralnej, którzy wzywani na pomoc przez swych kolegów z prowincji, oburzali się przykładami ingerencji władz w działalność redakcji, co było zjawiskiem nieznanym w wydawnictwach ogólnokrajowych.

Samorządowcy zawsze mogli argumentować, że ich działania powodowane są koniecznością sprawdzania sposobu wydatkowania środków publicznych. Wszyscy zaś zdawali sobie sprawę, że za taką kontrolą stoi jeszcze ważniejszy interes: przygotowanie wyborców do właściwej decyzji²⁴. I choć do rzadkości należało odwoływanie się władzy do organów ścigania w konfliktach z niezależnymi gazetami, to jednak instytucjonalne formy współpracy też pojawiały się nieczęsto. W małych urzędach nie widziano jeszcze potrzeby tworzenia stanowiska rzecznika prasowego i raczej nie zwoływano konferencji prasowych.

Niewiele też było materiałów instruktażowych, które pomogłyby sa-

²⁰    G. Romanowski: Trochę jawnie, a trochę poufnie, Rzeczpospolita, 1 października 1996; Współ-nota (1997, nr 8, s. 23) komentowała, że orzeczenie NSA z 11 stycznia 1996 r. w sprawie odmowy udostępnienia dziennikarzowi protokółu z posiedzenia Zarządu Gminy, jest nową próbą wyznaczania granic wolności słowa i wolności prasy, z uwzględnieniem norm międzynarodowych w tej dziedzinie i zasady demokratycznego państwa prawa. Należy zauważyć, że granice te zostały przesunięte na korzyść wolności prasy z wyraźną ostrożnością.

²¹    Telewizja niepożądana. Rzeczpospolita, 8 listopada 1996; Wyrzucić media, Gazeta Wyborcza, 21 listopada 1996.

²²    S. Michalczyk: Prasa samorządowa. Szkice prasoznawcze, Katowice 1996, s. 37.

²³    Cytat stanowi podtytuł kolumny Prasa lokalna, Wspólnota 1997, nr 2; Podobne wnioski można spotkać w wielu analizach, np. Z. A n c u 1 e w i c z: Od harmonii do wrogości. Media i władza samorządowa na przykładzie Warmii i Mazur, Zeszyty Prasoznawcze 1996, nr 1-2, s. 70.

²⁴    O problemach tych pisała w Rzeczpospolitej B. C i esze wska: Niezależna czy samorządowa, 13 października 1995; Jeden przeciw wszystkim, 29 listopada 1996.