6931257759

raźne bruzdy żlebów, między którymi sterczą wypukłe żebra. Splątaną siatką rzeźbią te formy stok grzbietów i turni i są powodem ich pooranych płytkimi wcięciami skłonów. Ze zwietrzenia powstały gruz skalny, zwany piargiem, zsypuje się po pochyłościach, wędruje ku dołowi żlebami, zalega coraz grubszą warstwą podnóże ściany i otula je luźnem zsypiskiem. To rośnie zwolna w górę wspinając się coraz wyżej po zboczu nasypowymi stożkami. Te stromo ułożone, luźne masy spycha nieraz i stlacza spływ wód po ulewnych deszczach lub spadająca ze szczytów lawina; wreszcie niższe ich części wiąże i ustala roślinność. Rosnące bezustannie stożki piargów zasypują doliny, wypełniają powoli i duszą górskie jeziora, i osłaniają coraz szerszym i grubszym pasem podstawę szczytów. Z czasem pod osłoną piargu zniknąć one będą musiały w miarę postępującego obniżania się przez wietrzenie. Ale gdy szumiący w dolinie strumień zdoła porwać odpadłe od grzbietów okruchy, wymieść je z doliny i unieść w dół z swym biegiem, wtedy podcinane ciągle zsypiska nie mogą się silniej rozwinąć. Zbocza nie osłaniane stożkami piargów wietrzeją ciągle na całej swej powierzchni i tern szybszemu ulegają niszczeniu.

Każda skała wietrzeje inaczej, odmienne częstokroć przy tern przybierając formy. To też następstwo rozmaitych warstw zaznacza się w rzeźbie powierzchni, w przebiegu i wyglądzie grzbietów, w kształcie dolin. Skały miększe, wietrzejące łatwiej, wywołują zaklęsłe szczerby na graniach, powodują miejscowe obniżenie grzbietu, tworząc płytkie przełęcze, rozszerzają brzegi dolin. Twarde skały dźwigają się w turnie i iglice na grzbietach, sterczą gzymsami na mniej odpornych stokach, zacieśniają koryta potoków, wznoszą się wyżej i hardziej. Między nimi najważniejsze stanowisko zajmuje granit; on główny zrąb górskiego gmachu zbudował, jego dziedzina w najwyższe i najdziksze wyolbrzymiała grzbiety. Nie mierzyć się z ich potężnym masywem skałom osadowym, wśród których jedynie wapienie w-iększe zajmując obszary śmiałe przybierają kształty; rozsypujący się w obfity piarg dolomit zaznacza się w krajobrazie, zdobiąc brzegi dolin w fantastyczne, wąskie cyple i prostopadle sterczące wieżyczki.

Ale bez względu na gatunek skał cala podniebna wysokogórska kraina nagich turni i martwych grzbietów skalistych,

80