6931257785

kruszących. Są uśmiechem na surowem i groźnem obliczu tej krainy, są jego głównym wdziękiem.

Jeziora Tatr występują w różnych poziomach górskich, bądź to samotnie, bądź tworząc grupy. Często leżą jedne nad drugiemi, złączone biegiem potoku. Rozmaite położeniem, wielkością i kształtem, różniące się sposobem powstania, wszystkie jednak zawdzięczają swoje istnienie dawnym lodowcom i należą do związanych z procesem zlodowacenia rysów krajobrazowych. Jedne z nich w litej skale żłobione mają łożyska, wypełniają zaklęśnięcia w dnie lodowcowych kotłów: to jeziora karowe, wysoko zazwyczaj leżące. Bezpośrednio od ich brzegów podnoszą się ściany turni, ujmują je w skalistą ramę z jednej tylko strony ku dolinom otwartą. Tu niska grobla kamiennego »rygla* zamyka jezioro, zaściela je często nasyp morenowych bloków. Przez rygel przelewają się często spiętrzone wody tworząc wodospad, czasem rozcinają go i ciasną uchodzą gardzielą. Gardziel ta pogłębia się zwolna i kiedyś spłynie nią ku dolinom jezioro zupełnie. — U brzegów wznoszą się stożki piargu z sąsiednich zesypane stoków. Rosną one wciąż i powoli wkraczają w jezioro, zacieśniają je, podnoszą dno i z czasem zasypią je i zduszą. Wody innych jezior zatamowane zostały przez lodowcowe osady, są to jeziora morenowe. Większe zazwyczaj i niżej położone, rozlewają się one w dnie dolin, zamknięte wałami moren. Czasem morena czołowa półkolistym nasypem tamuje wody i stanowi groblę jeziorną. Czasem boczna morena ułożona wzdłuż brzegu doliny większej zamyka ujścia bocznych dolin i wody ich spiętrza. Niekiedy w zaklęslościach usypisk dennych zatrzymuje się woda i tworzy płytkie stawy. Słowem, każdy gatunek moren może być przyczyną powstania jeziora.

Lodowcom więc zawdzięczają doliny tatrzańskie swój kształt, grzbiety górskie — postać, jeziora — powstanie. Słowem, wszystkie najważniejsze cechy krajobrazu Tatr przypisać musimy procesowi zlodowacenia, który odbył się tu w epoce dyluwialnej. Przerwany ten i miniony proces wycisnął na rzeźbie Tatr tak wybitne i wyraźne piętno, że stał się główną przyczyną dzisiejszego jej wyglądu. I na jedną okoliczność należy tu jeszcze zwrócić uwagę. Oto zmiany, które tu w krajobrazie wywołały działanie lodowców, dotyczą tych właśnie cech, które charakter »wysokich gór« stanowią, w przeciwieństwie do kształtów »gór

89