6931258089

Rozdział VI

NASZE „TU I TERAZ”

Pochodząca od Arystotelesa, uważana za klasyczną, definicja człowieka Powiada, że człowiek jest żywą istotą, która posiada logos. Greckie słowo logos oddawano przez „rozum” lub „myślenie”. Słusznie jednak zauważył Hans Georg Gadamer, że w istocie „słowo to oznacza jednak również — a nawet przede wszystkim — język”. I dalej: „Człowiek może myśleć ¹ może mówić. Może mówić, to znaczy może mówiąc ujawnić coś, czego nie ma w obecnej chwili — tak, że również ktoś inny ma to przed oczyma. Wszystkie swoje myśli człowiek może w ten sposób przekazać innym, ba '— więcej jeszcze: tylko dzięki tej możliwości przekazu istnieje w ogóle między ludźmi wspólnota myśli, pewne wspólne pojęcia. Przede wszystkim te, które pozwalają ludziom żyć razem bez mordu i zabójstw, dzięki którym możliwe jest życie społeczne, życie unormowane politycznie, °parta na podziale pracy wspólnota gospodarcza. Wszystko to zawiera się w prostej formule: człowiek jest żywą istotą, która mówi” [Gadamer, 1979: 47-48]. Dzięki temu porządek logos możemy identyfikować z pojęciem słowa, mowy, rozumu, myślenia, nauki i prawa, a więc z tym wszystkim, co wiąże się z najogólniej pojętą racjonalnością człowieka i przeciwstawia się porządkowi mythos.

Opozycja logos/mythos zdaje się mieć walor uniwersalny, podobnie Jak wiele dychotomicznych podziałów charakterystycznych dla kultury europejskiej. Owo racjonalistyczne odróżnienie logosu i mitu, podobnie Jak oba pojęcia, zapożyczyliśmy od Greków, którzy dopracowali się zasad tch rozłącznego traktowania. Wiemy jednak skądinąd, że we wczesnej historii greckiej poetycki dyskurs mityczny był wysoko ceniony, a zarówno ^wśród ludzi wykształconych, jak i w życiu codziennym opozycja

115