7186602917

Aleksandra Sabik

które od te] pory mogły - bez interwencji sądowe) - zatrzymać i usunąć osoby przebywające niezgodnie z prawem (irreguliere) na terenie państwa. Znacznie poszerzono w ten sposób uprawnienia policjantów, którzy mogli kontrolować wszystkie „osoby podejrzane”⁹. Według prawa Pasąua, przynależność etniczna nie mogła być kryterium kontroli, jednak każdy obcokrajowiec (bez względu na to, czy przebywał na terenie Francji legalnie, czy też nielegalnie) mógł być skontrolowany, zatrzymany oraz usunięty z kraju. Zmieniły się także warunki tak przyjazdu do Francji, jak i pobytu na jej obszarze, nawet czasowego. Bardzo ograniczono grupę docelową otrzymującą kartę pobytu na 10 lat, a administracja zawsze mogła przyznania tej karty odmówić, powołując się na „zagrożenie porządku publicznego”¹⁰. Wzrosła też lista kategorii osób kwalifikowanych do usunięcia z terytorium Francji ze względu na brak uregulowanej sytuacji imigra-cyjnej lub naruszenie nowych przepisów. Ustawę zbadała wnikliwie Rada Konstytucyjna, która dopatrzyła się pewnych niezgodności z konstytucją. W swojej decyzji Rada Konstytucyjna odwołała się do uniwersalnych zasad republikańskich, wyrażonych w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela, przede wszystkim do równości wobec prawa. Rada w swojej opinii przypomniała także o udziale Francji w Porozumieniu z Schengen oraz o preambule konstytucji z 1946 roku, która nakazywała rządowi francuskiemu rozpatrywanie każdej prośby o azyl.

Do czasów ukształtowania się obecnego ustawodawstwa azylowego nastąpiły jeszcze dwie istotne zmiany. Pierwsza z nich zainicjowana została w 1998 roku przez Jean Pierrea Chevenement, ministra spraw wewnętrznych w lewicowym rządzie Lionela Jospina. Na mocy ustawy z 11 maja 1998 roku, zwanej prawem Chevenement^u, poszerzono koncepcję azylu przez włączenie do niej definicji uchodźcy z preambuły konstytucji z 1946 roku. Do tej pory można było się starać o azyl tylko na podstawie Konwencji Genewskiej, zaś wprowadzone zmiany pozwalały na zunifikowanie procedur administracyjnych w OFPRA w stosunku do obu statusów. Zwiększenie szans dla uchodźców nastąpiło także przez ustanowienie nowej formy ochrony - azylu terytorialnego. Decyzja o jego przyznaniu leżała w gestii ministra spraw wewnętrznych, a dotyczyła obcokrajowców, którzy są w stanie udowodnić, że we własnym kraju ich życie lub wolność są zagrożone albo że są narażeni na traktowanie okrutne, nieludzkie bądź poniżające¹². Prawo Chevenement zmodyfikowało istniejące prawo azylowe tak, aby uwzględniało nowe rozwiązania, dotychczasowe ustawodawstwo oraz międzynarodowe zobowiązania Francji (m.in. wynikające z europeizacji polityki

⁹    J. Hollifield, op. cit., s. 64.

¹⁰    Des modalites d’entree et de sejour beaucoup plus restrictives, „Le Monde”, 11.06.1993.

¹¹    Działanie tej ustawy wyjaśnione jest w dalszej części artykułu.

¹²    Odwoływano się w tej ustawie do Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

162