7186603951

Nasi Mistrzowie ^

w Zakładzie Ichtiologii i Rybactwa UJ, co wpłynęło na kontynuację badań ichtiologicznych. Uczestniczył w kompleksowych badaniach hydrobiolo-gicznych Jeziora Rożnowskiego, gdzie zajmował się takimi problemami jak: wędrówki ryb przez przepławki; przepływ ryb przez turbiny zapory; uszkodzenia ryb przez turbiny; wpływ zapór dolinowych na rybostan rzek; wpływ zapór na wędrówki ryb itp. Wyniki tych badań zostały wykorzystane w praktyce przy budowie zapór.

Równolegle z badaniami ichtiologicznymi prowadził obserwacje płazów i gadów. Był już w tym czasie znanym herpetologiem. Opublikował szereg prac dotyczących płazów i gadów, w tym z H. Szarskim klucz do oznaczania pt. Płazy i gady krajowe. Innym ważnym osiągnięciem W. Juszczyka było opracowanie oryginalnej metody utrwalania skórek płazów, pozwalającej na zachowanie naturalnych barw, o czym świadczą preparaty skórek przechowywanych w Zakładzie Zoologii Akademii Pedagogicznej przez ponad 50 lat. Były one eksponowane na Wystawie Herpetologicznej w Nowym Jorku w 1952 r. -dyrektor American Museum of Natural History w Nowym Jorku prof. dr C. M. Bogert włączył je nawet do stałych eksponatów. W 1954 r. ukazała się bogato ilustrowana fotografiami autora, popularnonaukowa książka W. Juszczyka pt. Życie i właściwości ropuchy (II wyd. w 1964 pt Ropucha).

Jak już zaznaczyłem, w Zakładzie Zoologii prof. Juszczyk razem ze swoimi uczniami rozszerzył badania nad rocznym cyklem życia płazów. Zagadnienie rocznego cyklu życia płazów i gadów stało się od roku 1962 podstawowym problemem badawczym pracowników Zakładu Zoologii, zajmujących się kręgowcami. Większość prac z okresu kierowania Zakładem przez profesora (1962--1982) dotyczyło różnych zagadnień związanych z rocznym cyklem życia. Z modelowego gatunku, jakim była żaba trawna Rana temporańa L., rozszerzy! badania na inne gatunki. W roku 1967 opublikował książkę Traszki. Opracowanie to -mimo charakteru popularnonaukowego - zawiera wiele nowych danych dotyczących biologii kra

jowych traszek. Razem ze współpracownikami prowadził badania m.in. morfologicznych zmian przewodu pokarmowego żaby trawnej, struktury histologicznej jajowodów żaby trawnej, zmian układu rozrodczego żaby wodnej, struktury morfometrycznej żab zielonych w Polsce. Organizował badania dotyczące rozmieszczenia płazów i gadów w Polsce. Badania te prowadził przy udziale magistrantów - nauczycieli prawie z całej Polski studiujących zaocznie na kierunku biologia. Wyniki tych obserwacji zostały wykorzystane w monografii pt. Płazy i gady krajowe. (I wyd.

1974, II wyd. 1987). W monografii opracowywanej przez wiele lat W. Juszczyk omawia morfologię i biologię poszczególnych gatunków, główne fazy życia płazów i gadów i ich występowanie w Polsce. Większość faktów podanych w tej pracy jest wynikiem wieloletnich obserwacji Profesora.

Mogły być one podstawą do napisania oddziel nych publikacji, jak napisał prof. H. Szarski w recenzji tej monografii: „Książka prof. Juszczyka zawiera w istocie wyniki dziesiątków prac, których autor nie zdołał ogłosić osobno...”. Jest to obszerny podręcznik herpetologii Polski i należy do nielicznych w literaturze światowej monografii herpetologicznych.

Drugą ważną książką z tego okresu (I wyd.

1978 r. II wyd. 1986 r.) jest pozycja Gady i płazy z serii Mały Słownik Zoologiczny, w której autor przedstawił dane dotyczące wielu gatunków płazów i gadów (ok. 450 haseł). Obie książki spotkały się z wielkim zainteresowaniem biologów i szybko zniknęły z półek księgarń. W latach 1981 --1984 ukazały się następne prace Profesora dotyczące między innymi: charakterystyki i nomenklatury okolic ciała płazów, zmian cyklicznych jąder samców żaby trawnej i inne. W tym czasie opracował mapy rozmieszczenia płazów i gadów 81 na obszarze Krakowa w latach 1922-1979, stara- — jąc się przedstawić kierunki zmian herpetofauny. Niestety nie skończył tekstu, 26 czerwca 1986 r. aktywną działalność profesora przerywa śmierć.

Działalność naukowa prof. Juszczyka skupiała się głównie na zagadnieniach morfologii, struktury morfometrycznej populacji, biologii, ekologii

Konspekt nr 1/2006 (25)