7186604205

Bergsona i panowania ideologii czynu”¹²⁷. Michał Paweł Markowski wytyczył klarownie drogę: „W latach 1909—1911, między innymi pod wpływem Bergsona, ale też pieśni ludowych i baśni, kształtują się poglądy filozoficzno-literackie Leśmiana, które z literatury Młodej Polski przeprowadzą go do literatury nowoczesnej” [podkr. — M.P. Markowski]¹²⁸. Czytający w roku 1937 tomy poezji Staffa (Barwa miodu, 1936) i Leśmiana (Napój cienisty, 1936) Zawodziński tak ich postrzegał: „Paralela Staff — Leśmian, dwaj rówieśnicy, dwaj twórcy wywodzący się z Młodej Polski, najbardziej, rzeczywiście czy rzekomo, wpływowi w pokoleniu powojennym”¹²⁹. Zwracał też uwagę na charakterystyczne dla obu poetów „dziedzictwo zasadniczego tonu estetyzującego odłamu Młodej Polski” i fakt krążenia potocznych opinii dotyczących przypisywania „Leśmianowi decydującego wpływu na sformowanie poezji Skamandra, a specjalnie Tuwima”¹³⁰. Kłopot tedy z Leśmianem polega głównie na tym, że trudno go pomieścić w przejrzystych historycznoliterackich modelach, co jest zresztą truizmem, ale jednocześnie owe rozliczne wysiłki dokonywane przez znawców i amatorów („potoczne twierdzenia”), stwarzających „konstelację krytyczną”, pozwalają uruchamiać rozliczne konteksty, więc sprawiać, że interpretacje są coraz ciekawsze. W dwudziestoleciu poezja Leśmiana niepokoiła, wielu irytowała, toteż przyklejano do niej etykietę młodopolszczyzny; z niechęci, ale również z potrzeby rozumienia.

Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885) był równolatkiem Kade-na-Bandrowskiego, rok młodszy od Nałkowskiej, dwa lata starszy od Grabińskiego, cztery — od Dąbrowskiej. Wszyscy oni w Młodej Polsce kształtowali warsztat pisarski, gusta literackie, przeżywali pierwsze światopoglądowe przygody, zdążyli debiutować, a nawet — niektórzy z nich — zyskać niejakie uznanie czy popularność.

¹²⁷    M. Podraża Kwiatkowska: Gdzie umieścić Leśmiana? Próba lokalizacji historycznoliterackiej. W: Eadem: Somnambulicy — dekadenci — herosi Studia i eseje o literaturze Młodej Polski Kraków 1985, s. 339.

¹²⁸    M.P. Markowski: Polska literatura nowoczesna. Leśmian. Schulz. Witkacy. Kraków 2007, s. 85. Na tejże 85 stronie pojawia sie w przypisie zaska ku jące zdanie: „Najnowsze badania rezygnują już z tej młodopolskiej kwalifikacji (jak uczynili to w swych podręcznikach uniwersyteckich Ilutnikiewicz i Podraża Kwiatkowska — J.JJ”. O kwalifikacje można sie spierać, ale rodowód da sic zwykle łatwo wylegitymować.

¹²⁹    K.W. Zawodziński: /..Barica Miodu" Leopolda Staffa. ..Napój cienisty” Bolesława Leśmianal. W: Idem: Wśród poetów..., s. 227.

¹³⁰    Ibidem, s. 227 i 228.

201