7292100154

udział energii sprężystej A_sp w energii pokrytycznego odkształcenia próbki W₂, tym mniejsza jest skłonność skały do tąpań. Wskaźnik określa się za pomocą wzoru (rys. 4.107)

W_m = %    (4.87)

gdzie:

A_sp - energia sprężysta właściwa, kj/m³;

W₂ - energia właściwa pokrytycznego niszczenia, kj/m³.

4.7.3. Wskaźnik naprężeniowej intensywności rozpadu

Wskaźnik naprężeniowej intensywności rozpadu został opracowany na podstawie badań węgli i skał płonnych o smukłości 1,0 GZW (Smółka 1994b). Do sterowania przebiegiem badania zastosowano sygnał przemieszczeń tłoka maszyny wytrzymałościowej, przy czym prędkość przyrostu odkształceń wynosiła 1,0 mm/s. Wskaźnik naprężeniowej intensywności rozpadu określa wzór

(4.88)

gdzie:

Gr - naprężenie resztkowe, odpowiadające wytrzymałości resztkowej, MPa; t_r - czas rozpadu, s.

Zakres zmienności wskaźnika naprężeniowej intensywności rozpadu, wynoszący od 72,4 do 732,8 MPas ^l, pozwolił Smółce (1994b) na wyodrębnienie trzech grup skłonności skał do tąpań (rys. 4.109).

Wskaźnik naprężeniowej	■	Wskaźnik naprężeniowej	■	Wskaźnik naprężeniowej
intensywności rozpadu		intensywności rozpadu		intensywności rozpadu
<250 MPa s^1		250-500 MPa s-^1		>500 MPa s^1
• skała/węgiel		• skała/węgiel		• skała/węgiel
nieskłonna do tąpań	H	słabo skłonna do tąpań	R	silnie skłonna do tąpań

Rys. 4.109. Grupy skłonności skał do tąpań na podstawie wskaźnika naprężeniowej

intensywności rozpadu

4.7.4. Wskaźnik intensywności rozpraszania energii

Wskaźnik intensywności rozpraszania energii R_c został opracowany na podstawie badań węgli, piaskowców, mułowców i iłowców karbonu produktywnego GZW (Bukowska, Smółka 1994). Badania wykonano na próbkach o smukłości 1. Do sterowania przebiegiem badania stosowano sygnał przemieszczeń tłoka maszyny wytrzymałościowej, przy czym prędkość przyrostu odkształceń wynosiła 1,0 mm/s, co z uwagi na wymiary próbek odpowiadało prędkości odkształcenia rzędu 10 ¹ • s *. Prędkość odkształcenia tego rzędu mieści się w przedziale war-

164