7560513945

BioOrg 2015

I Wielkopolskie Seminarium Chemii Bioorganicznej, Organicznej i Biomateriałów Poznań, 5 grudnia 2015 r.

biodegradowalnymi. Są to tworzywa z dodatkami zwanymi prodegradantami, dodawanymi w celu przyspieszenia degradacji tworzyw po ich użyciu. Prodegradanty najczęściej są solami (stearynianami, ditiokarbaminainami) metali przejściowych zdolnych do zmiany stopnia utlenienia (Fe, Co, Mn i inne). Torebki foliowe z tymi związkami są oznaczone d2W lub TPDA (Totally Degradable Polymers Additives). Mankamentem tego typu tworzyw jest ich mała przydatność do dalszego przetwarzania. Trzeci rodzaj opakowań może znaleźć specjalne zastosowanie, na przykład do produkcji worków na odpady zielone. Takie opakowania wraz z biodegradowalną zawartością mogą zostać poddane bezpiecznemu składowaniu i kompostowaniu.

Wśród naukowców i producentów tworzyw trwają dyskusje, czy stosowanie tworzyw biodegradowalnych do produkcji opakowań jest właściwym rozwiązaniem. Oczywiście, nie można w żaden sposób negować faktu, że te tworzywa stały się wręcz niezbędne w medycynie czy w wielu zastosowaniach bioinżynierii i inżynierii materiałowej. Można się jednak zastanowić, czy powinny stać się podstawowymi materiałami opakowaniowymi? Tworzywa biodegradowalne stosowane w opakowalnictwie, choćby takie jak PLA czy Mater Bi są dużo droższe od takich polimerów jak PP, PS lub PET. Ponadto, nawet ich nieznaczna ilość przy recyklingu polimerów niebiodegradowalnych wpływa bardzo niekorzystnie na właściwości recyklatów. Czas kompostowania tworzyw biodegradowlanych jest znacznie dłuższy niż biodegradacja biomasy, a do ich wytwarzania używa się znacznej ilości energii, najczęściej nie pochodzącej ze źródeł odnawialnych.

Ocenę wpływu danych wyrobów (nie tylko materiałów opakowaniowych) na środowisko przeprowadza się poprzez sporządzenie „całkowitego cyklu życia" (z ang. Life Cycle Assessment). Zbilansowanie kosztów ekologicznych przeprowadza się najczęściej w sześciu grupach:

- całkowity nakład energii z uwzględnieniem zapotrzebowania na ropę, wiąże się bezpośrednio z emisją substancji szkodliwych emitowanych do powietrza podczas wytworzenia energii,

- całkowita emisja substancji szkodliwych do atmosfery,

- całkowite obciążenie chemiczne ścieków,

- całkowita ilość stałych nie utylizowanych odpadów,

- całkowite zużycie surowców (bez ropy),

- całkowite zużycie czystej wody.

Z ekobilansów jednoznacznie wynika, że tworzywa sztuczne wymagają znacznie mniejszego zużycia energii w porównaniu z materiałami klasycznymi (oszczędność ropy), a także w nieporównanie mniejszym stopniu zanieczyszczają powietrze i wodę.

Świadomemu podejściu do użytkowania i przetwarzania wyrobów z tworzyw sztucznych powinna przyświecać zasada "4R". Należy zauważyć, że tym samym zasadom podlegają nie tylko wyroby z tworzyw sztucznych, ale także wyroby z kompozytów, na przykład polimerów termoplastycznych napełnianych materiałami lignocelulozowymi.