7648595351

454 SPRAWOZDANIE Z RUCHU REEIGI.INEGO,

powinna być wzbronioną, lub dozwoloną tylko wyjątkowo, jeżeli niepodobna tego uniknąć. „Praca noena₇ kolejno odbywana, a jednak przynosząca daleko większy uszczerbek dla zdrowia, niż trudy dzienne, w których robotnicy wcale się nie zmieniają, powinna być wyjątkowo trlko dozwoloną w pewnych rodzajach wyrobów^. Tak się wyraża

dr. Ensmann.

Lecz jeżeli praca nocna jest zabójczą dla organizmu ludzkiego w ogólności, tern szkodliwszą jest ona dla organizmu kobiecego , posiadającego daleko mniejszą siłę oporu, i wrażliwszego na rozmaite choroby, niż organizm mężczyzny. Praca nocna kobiet powinnaby zostać bezwarunkowo wzbroniona.

To wymaganie opiera się też na bardzo ważnych przyczynach moralnej natury. Sprawozdania inspektorów fabrycznych w Anglii podnoszą słusznie smutne następstwa pracy nocnej dla obyczajów i charakteru, kładąc nacisk na to, iż szkodliwy wpływ ten szczególniej kobiet dotyczy. Ścisłe czuwanie nad robotnikami jest daleko trudniejszem w nocy, niż we dnie, a nadto w nocy pociąg do złego jest tern silniej szym, im słabszą jest energia fizyczna i moralna. Szczególniej na młode robotnice praca nocna bardzo smutny wpływ wywiera. „Skutki pracy nocnej — mówi pewna osoba , czyniąca skrupulatne i uważne spostrzeżenia nad życiem belgijskich robotników — stanowi niebezpieczeństwo zapomnienia o najświętszych obowiązkach sumienia. Powrót do domu w nocy naraża młodzież na wszelkie wybryki, a rodzinę na wszelkie troski i zmartwienia^.

< >' O

Zresztą ekonomiczna korzyść pracy nocnej, dla której się przekracza pewne ma>:imum godzin pracy i pogwałca przyrodzone jej warunki, jest bardzo wątpliwą. Wyniki pracy nocnej, jak pod względem ilości, tak pod względem jakości, są daleko mniejszymi, niż dziennego trudu, pomijając już powiększoną przez to ilość jadła i zamieszanie, wywoływane w rodzinie robotnika przez nocne przyjście i wyjście. Przypuściwszy nawet, że robotnik może spocząć we dnie, sen ten ni-dy nie zdoła się zrównoważyć z pokrzepiającym nocnym spoczynkiem,

przez naturę wymaganym. Zaczem robotnik jeszcze zmęczony i zner-wowany wraca do swej machiny; naturalnie braknie mu wówczas elastyczności ciała i umysłu, niezbędnej do wszelkiej pożytecznej pracy. Lecz najbardziej przeciwną prawom przyrody i najbardziej szkodliwą jest nocna praca mężatki i matki. Jeżeli w dzień miejsce jej jest w domu, a jej nieobecność wywiera wpływ ujemny na rodzinne życie, cóż się z niem stanie, co się stanie z dziećmi, gdy małżonka i matka jest nawet w nocy przykutą do machiny? Jak może wówczas rozwinąć się