7808335722

W minionych latach problem piractwa morskiego stal się wyjątkowo wyraźny. IMB’s Pi-racy Reporting Centre w Kuala Lumpur potwierdza, że aktualnie w niewoli przebywają 33 statki z 758 członkami załóg.

Społeczność międzynarodowa została zmuszona do podejmowania licznych dzialaii mających na celu podniesienie bezpieczeństwa żeglugi w rejonie Zatoki Adeńskiej i akwenów przyległych. Na mocy rezolucji nr 1814, 1816,1838, 1846 oraz 1851, przyjętych w 2008 r. przez Radę Bezpieczeństwa ONZ, uruchomiono operację Unii Europejskiej o nazwie Naval Force Somalia - Ope-ration ATALANTA (NAVFOR). Jej celem jest zapobieganie aktom przemocy zbrojnej i piractwa, a także próba ich oddalenia od brzegów Somalii. W ramach NAVFOR operują okręty sil morskich Belgii, Francji, Grecji, Niemiec i Wioch. Podobne zadania, choć nie tylko, spełnia wielonarodowa operacja Combined Task Force (CTF-150, a następnie CTF-151) oraz amerykańska Combined Joint Task Force - Horn of Africa (CJTF-HoA), a także Standing NATO Maritime For-ces (SNMG NATO), w ramach której operowały również okręty polskiej MW NATO przeprowadziło także operacje „AUied Provider” w okresie od października do grudnia 2008 r. oraz „Allied

Protector" w okresie od marca do sierpnia 2009 r. Od 17 sierpnia 2009 prowadzona jest natomiast operacja „Ocean Shield” i wg najnowszych danych będzie kontynuowana do 2012 r. W składzie jednostek wojennych znajdują się okręty Danii, USA, Kanady oraz Wielkiej Brytanii. Ze źródeł prasowych wiadomo, że operacje militarne, a także rosnąca wiedza na temat zjawiska piractwa i sposobów prewencji przynoszą efekty. Trudno jednak przewidzieć, czy będzie to tendencja stała.

Nie mniej jednak, żadne sukcesy nie byłyby możliwe bez zdefiniowania problemu, a co się z tym wiąże bez wiedzy i świadomości na temat aspektów prawno-międzynarodowych, z których wynikają obowiązki i uprawnienia załóg, armatorów jednostek oraz sil uprawnionych do reagowania w tych szczególnych przypadkach. Piractwo w świetle prawa międzynarodowego publicznego uważane jest za zbrodnię (delictum iuris gen-tiutri) podlegającą powszechnej represji. Bez wątpienia najważniejszym źródłem tej gałęzi prawnej, o który należy oprzeć wszelkie dyskusje, jest Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza z 10 grudnia 1982 r. z Montego Bay, ratyfikowana przez 160 państw. Zgodnie z art. 101 konwencji, piractwem jest jakiekolwiek z następujących czynów:

a)    bezprawny akt gwałtu, zatrzymania lub grabieży popełniony dla celów osobistych przez załogę lub pasażerów prywatnego statku lub samolotu i wymierzony:

-    na morzu otwartym przeciwko innemu statkowi morskiemu lub powietrznemu, przeciwko osobom lub mieniu znajdującemu się na takim statku morskim lub powietrznym;

-    przeciwko statkowi morskiemu lub powietrznemu, osobom lub mieniu w miejscu nie podlegającym jurysdykcji żadnego państwa;

b)    akt dobrowolnego uczestnictwa w działaniu statku morskiego lub powietrznego z wiedzą o faktach, które nadają mu charakter pirackiego statku morskiego lub powietrznego;

c)    podżeganie lub umyślne ułatwianie czynu opisanego pod literami a oraz b.

Należy zauważyć, iż powyższa definicja jest dość szeroka. Jako piractwo traktowane są nie tylko napady rabunkowe, ale także działania wspierające piractwo i podżeganie do niego. W omawianej konwencji pojawia się określenie „prywatnego statku lub samolotu"użytego jako piracki, dlatego artykuł 102 uwzględnia przypadek okrętu wojennego i rządowego statku morskiego lub powietrznego, którego załoga zbuntowała się i przejęła nad nim kontrolę. W takim wypadku czyny popełnione z użyciem takiej jed-

THE MARITIME WORKER • MARZEC - KWIECIEŃ 2011