Procesy poznawcze są zubożone ze względu na niepełne spostrzeżenia, co z kolei rzutuje na niedokładność wyobrażeń.
Występują trudności w kształtowaniu pojęć ze względu na brak w nich treści akustycznych, które tylko w niewielkim stopniu mogą być kompensowane innymi zmysłami (dotykiem, wzrokiem, węchem, itp.).
Występują utrudnienia w pośrednim doświadczaniu, abstrahowaniu, uogólnianiu i uczeniu się ze względu na zubożony odbiór zjawisk akustycznych, a zwłaszcza mowy.
Głuchota, a raczej brak mowy, ogranicza proces przechodzenia od myślenia konkretno-obrazowego do myślenia pojęciowo-logicznego.
Brak mowy wpływa niekorzystnie na rozwój emocji ze względu na trudności w wyrażaniu własnych uczuć, a także rozumieniu uczuć, przeżyć innych ludzi. Występuje niższy niż u osób słyszących poziom przystosowania społecznego.
Niekorzystnym dla rozwoju dziecka skutkom głuchoty może zapobiec wczesna diagnoza (medyczna, psychologiczna, logopedyczna, pedagogiczna) i wczesna, kompleksowa, wielospecjalistyczna, ciągła interwencja, której celem jest zapobieganie pogłębianiu się deficytów i dysfunkcji, oraz niekorzystnego wpływu na potencjał rozwojowy dziecka.
Podstawą podjęcia wczesnej interwencji jest duża plastyczność układu nerwowego małego dziecka, która zwiększa podatność na uczenie się i możliwość kompensacji uszkodzenia zmysłu.
Celem interwencji, realizowanej przez zespół składający się z surdopedagoga, surdopsychologa, logopedy, lekarza, akustyka, pracownika socjalnego, jest: przywracanie sprawności uszkodzonego zmysłu słuchu przez umożliwienie korzystania z posiadanych resztek słuchowych drogą odpowiednich ćwiczeń, bądź pobudzanie nerwu słuchowego i centralnego układu nerwowego przez zastosowanie wszczepu ślimakowego i rewalidację; przywracanie sprawności psychicznej przez usprawnianie procesów poznawczych, zaburzonych wskutek ograniczenia percepcji bodźców słuchowych, w tym mowy dźwiękowej.
Celem nadrzędnym jest przygotowanie dziecka z wadą słuchu do funkcjonowania w warunkach życiowo zmienionych wskutek istniejącej wady i do możliwie samodzielnego życia. Osiągnięcie tego celu jest w ogromnym stopniu uwarunkowane pracą rodziców dziecka, na co z kolei rzutują ich postawy wobec dziecka i jego niepełnosprawności.