8331763505

40 Wojciech Wyrzykowski

3. Swoboda decyzyjna i ryzyko podatkowe

W procesach realizacji strategii podatkowej przedsiębiorstwa wyróżnia się cztery aspekty zakresu swobody decyzyjnej:

1.    Zakres swobody wskazany przez ustawodawcę. Są nimi między innymi: wpływ na kształtowanie przychodów i kosztów podatkowych, wybór i zmiana formy opodatkowania, ulgi podatkowe, prawo do zmiany okresu rozliczeniowego, przyjęte zasady amortyzaqi i inne. Do tego rodzaju należy zaliczyć jak najbardziej pożądany zakres swobody określany przy zastosowaniu tzw. norm stymulacyjnych, które związane są ze stymulacyjną funkcją podatków. Przedsiębiorca, optymalizując ciężar podatkowy, realizuje jednocześnie cele zgodne z intencją ustawodawcy.

2.    Zakres swobód wynikający z możliwości kształtowania stanu faktycznego i prawnego przez przedsiębiorców. Decyzje podejmowane przez przedsiębiorców mogą wywoływać takie same skutki faktyczne, ale różne skutki podatkowe. Na przykład zaciągnięcie kredytu i pozyskanie nowego wspólnika wnoszą do firmy nowy kapitał. Jednak rodzą odmienne skutki podatkowe, a przedsiębiorca poprzez możliwość wyboru ma wpływ na ich kształtowanie.

3.    Zakres swobód nie wynikających bezpośrednio z zapisu ustawowego lub będący skutkiem nieprecyzyjnego normatywnego określenia, lecz obarczony niewielkim ryzykiem podatkowym. Są nimi tzw. luki w prawie podatkowym.

4.    Zakres swobód, które oferuje rynek, lecz niezgodnych z intencjami ustawodawcy, jak: przenoszenie zysków do krajów o mniejszych obciążeniach podatkowych, polityka cen transferowych, wykorzystywanie specyficznych dla podmiotów powiązanych relacji cen i kosztów.

W polskim prawodawstwie nie ma zakazu optymalizacji podatkowej oraz nakazu ponoszenia jak najwyższych zobowiązań podatkowych [Czajkowska-Matosiuk, 2014], jednak każde działanie przedsiębiorcy, nawet te, który wydaje się być zgodnym z prawem (w związku z problemami niejasności i niejednoznaczności oraz zmienności polskiego prawa podatkowego), obarczone jest ryzykiem konfliktu z fiskusem. Zatem wyraźnego rozgraniczenia wymaga postawa oszusta podatkowego a świadomego podatnika, który optymalizuje podatki [Iniewski, Nikończyk, 2011].

Tylko działania w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa odróżniają dopuszczalną optymalizację podatkową od naruszającego prawo