8401850236

O przewidywaniu pogody

Wiadomo powszechnie, że pogoda w naszym kraju, jak również w znacznej części Europy, nie odznacza się stałością. Po kilku lub kilkunastu dniach pięknych, słonecznych i suchych następuje pogoda pochmurna, dżdżysta i chłodna, lub też naprzeraian słoneczna i dżdżysta. Zmiany te następują zwykle dość szybko. Nic więc dziwnego, że ludzie interesują się jej przebiegiem i starają się przewidzieć stany pogody w przyszłości, aby stosownie do nich układać swoje życie i prace. To zainteresowanie się pogodą wyraziło się oddawna w próbach przewidywania jej stanu w tak zw. kalendarzach długoletnich, gdzie przeważnie w naiwny i na niczem nie oparty sposób podawano są przewidywania na rok lub więcej naprzód. Samo przez się jest jasne, że takie przewidywania nie są poważne i nie rozwiązują zagadnienia, które powinno być oparte na dostrzeżeniach zjawisk i prawach niemi kierujących. Poważnie zaczęto zajmować się po-godoznawstwem niezbyt dawno, bo dopioro około 1831 r., ale silniejszy impuls do tego był dany znacznie później, bo dopiero w roku 1854. Mianowicie dnia 14-go listopada 1854 r. gwałtowna burza na morzu Czarnem zatopiła jeden z największych statków francuskich wojennych, biorących udział w wojnie Krymskiej; wślad za tym huraganem silne wichury rozigrały się w Europ o Zachodniej, w Austrji i w Algerze. Wtedy to z polecenia francuskiego Ministerjum Wojny, LeYerrier, znakomity astronom, zapytał meteorologów krain, nawiedzonych klęską, o obserwacje, tyczące stanu atmosfery pomiędzy 12 a 16 listopada. Po rozpatrzeniu tych obserwacyj okazało się, że klęski, spowodowanej burzą morską, można byłoby uniknąć, gdyby te spostrzeżenia były zebrane dość wcześnie, a ostrzeżenie zakomunikowane za pomocą telegrafu flocie wojennej. Ten wypadek zadecydował o założeniu państwowych instytucji, t. zw. biur lub instytutów meteorologicznych, mających między innemi za zadanie informowanie codzienne o etanie pogody i grożących niebezpieczeństwach, wynikających z burz, huraganów i t. p. We wszystkich krajach Europy, a później i w innych częściach świata zorganizowano mnóstwo punktów, na których obserwatorowie notują przebieg pogody, jak to: temperaturę, ciśnienie, wiatr i siłę jego, zachmurzenie i opady deszcz, śnieg i grad), usłonecznienie i t. p. Obserwacje te opracowują zwykle centralne instytucje państwowe (w Polsce Państwowy Instytut Meteorologiczny) w celu poznania klimatu i praw, kierujących pogodą. Prócz tego, pewne specjalne punkty przysyłają codziennie dane obserwacyjne do centrali, gdzie zebrane łącznie z danemi z zagranicy, pozwalają na opracowanie t. zw. map synoptycznych, na podstawie których można nie tylko uchwycić przebieg pogody dla danego kraju, lecz i skonstatować przyczyny, kształtujące pogodę oraz przewidzieć jej rozwój w czasie najbliższym. Jednym z najważniejszych czynników pogodo-twórczych jest ciśnienie atmosferyczne. Ciśnienie jest to ciężar słupa powietrza od najwyższych warstw atmosfery aż do powierzchni ziemi, na którą wywiera ucisk, równoważny wysokości słupa rtęci w barometrze.

Jak wskazują obserwacje barometru, ciśnienie nie jest prawie nigdy stałe, a zmienia się dość szybko i w dość szerokich granicach. Obserwacje ciśnienia, temperatury, wiatru i innych czynników, zrobione jednocześnie na całym obszarze