W ciągu ostatnich dwudziestu lat transformacji systemowej w Polsce jesteśmy świadkami bardzo dynamicznych i zróżnicowanych reakcji podmiotów gospodarczych i poszczególnych rynków na zmiany w otoczeniu ekonomicznym. Czynniki wywołujące zmiany w otoczeniu są wielorakie. Ogromny wpływ na gospodarkę narodową wywierają czynniki zewnętrzne. Gwałtowne otwarcie się gospodarki polskiej i jej konfrontacja z rynkami międzynarodowymi zbiegły się w czasie z procesami zachodzącymi w świecie, takimi jak: globalizacja i nasilające się tendencje integracji regionalnej, postępujące zróżnicowanie cywilizacyjno--dochodowe, rewolucja teleinformatyczna, kształtowanie się gospodarki opartej na wiedzy, gwałtowny wzrost znaczenia Chin i Indii jako nowych mocarstw XXI w. czy ostatni dotkliwy kryzys na rynkach finansowych. To zderzenie gospodarki polskiej z rynkiem światowym ma ogromny wpływ na dynamikę zmian procesów realnych i społecznych. Globalne trendy w połączeniu z uwarunkowaniami wewnętrznymi determinują warunki funkcjonowania różnych podmiotów gospodarczych i poszczególnych rynków.
Otoczenie, w jakim funkcjonują gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa czy instytucje, może być rozpatrywane z różnych punktów widzenia: ekonomicznego, technologicznego, społecznego i politycznego. Otoczenie ekonomiczne może obejmować poziom lokalny, krajowy i międzynarodowy (globalny); wykorzystane mogą być różne wskaźniki ekonomiczne, m.in.: stopa wzrostu gospodarczego, poziom płac, stopa bezrobocia, stopa inflacji, stan infrastruktury, stopy podatkowe, rozwarstwienie dochodowe. Aspekt technologiczny dotyczy narzędzi i metod, jakie są stosowane w kombinacjach dostępnych czynników wytwórczych. Jeżeli chodzi o otoczenie społeczne, szczególnie istotne dla funkcjonowania podmiotów gospodarczych są postawy, wartości i przekonania społeczne oraz kształtowane na ich podstawie zachowania ludzkie. Polityczny wymiar otoczenia stanowią przepisy prawa i regulacje umożliwiające działanie podmiotom gospodarczym.