8658359297

414 Maria Kie czewska-Zaleska

spodarczej, ani gospodarce planowej, pozbawionej krytycznej, naukowej oceny rzeczywistości.

System centralnego zarządzania wpływał ujemnie na rozwój gospodarki polskiej, stworzył nadmiernie rozbudowany system planowania. Obecnie poddano rewizji charakter planowania, poddano rewizji teorie dotyczące praw ekonomicznych. Zrozumiano potrzebę dokładnego rozeznania wielkości produkcji i wahań, jakim podlega, co w minionym okresie było w wielu dziedzinach tendencyjnie przedstawiane. Znalazło to swoje odbicie i w podręcznikach geografii gospodarczej PoLski, które nie oddawały pełnej, zgodnej z rzeczywistością charakterystyki życia gospodarczego. W przyszłości geografia gospodarcza powinna znaleźć właściwe sobie miejsce. Błędy, które popełniono w minionym okresie, dowodzą, że tej jedynie słusznej drogi konkretnego studium rzeczywistości i procesu przemian, jakim ona podlega, nie wolno opuszczać.

Ocena geografii Polski u> okresie 20-lecia

I jeszcze jedna sprawa, na którą trzeba zwrócić uwagę. Nowy kierunek wprowadzony do geografii ekonomicznej po wojnie odbił się także na ocenie dotychczasowego dorobku geografii polskiej, zwłaszcza prac dotyczących okresu międzywojennego. Słusznie zwrócono uwagę na pewne przejawy determinizmu, brak powiązań ze zjawiskami życia gospodarczo-społecznego w pracach tego okresu, formalny charakter wielu prac antropo-geograficznych, które się u nas ukazywały. Ale myślę, że idąc po linii poszukiwania nowych metod oceniono zbyt jednostronnie osiągnięcia dokonane dawnymi metodami i zapoznano wiele dodatnich stron. Omówienie poszczególnych działów geografii człowieka w niektórych artykułach powojennych dało tylko analizę fragmentów, nie uwypuklając roli całego kierunku geografii człowieka. Ograniczę się tylko do określenia pewnych ogólnych rysów, gdyż trudno dać tu w paru słowach charakterystykę tego kierunku w Polsce w okresie 20-lecia międzywojennego. Geografia człowieka, tak w innych krajach, jak i w Polsce, nie wprowadziła dopiero człowieka do geografii, gdyż zajmował on zawsze poważne miejsce w opisach geograficznych, ale była ona nową koncepcją zjawiska współżycia człowieka z ziemią i wiązała się raczej z rozwojem myślenia naukowego, niż z poszerzeniem przedmiotu badań. Antropogeografia w ośrodkach uniwersyteckich odegrała w okresie międzywojennym wielką rolę w kształtowaniu się metod badawczych w geografii. Problem uchwycenia związków między człowiekiem a środowiskiem wymagał uchwycenia współzależności w terenie. Antropogeografia tego okresu stworzyła pierwsze grupy geografów polskich, które w badaniach terenowych szukały tych związków i od tych badań zaczynały swą pracę. Wiązanie zjawisk z życia człowieka z szerokim tłem geograficznym było warunkiem „geograficz-ności“ tych prac. Dały one pierwszą polską koncepcję związków między ziemią i człowiekiem w zakresie wielu zjawisk występujących na ziemiach polskich. Ponieważ związki te występują w splocie wielu innych zjawisk o nieprzyrodniczym charakterze, więc ujęcie geograficzne musiało rozwijać się w kierunku innych nauk, co zapoczątkowała geografia człowieka tego okresu. Ciążenia do innych nauk i rola tych nauk dla rozwoju badań geograficznych została mocno postawiona nie tylko w po-