P200612 54 [02]

414 Maria Kwiatkowska-Ratajczak

•    Tak zbudować zadanie, by sprawdzało, jak uczeń potrafi wykorzystać wiedzę i umiejętności zdobyte na lekcji w innej sytuacji (podobnej do ukazanej na zajęciach).

•    Może być twórcze - wówczas sprawdza ono, jak uczeń potrafi wykorzystać wiedzę i umiejętności zdobyte na lekcji w zupełnie innej sytuacji (niż ta ukazana na zajęciach).

•    Powinno być ciekawe i zrozumiałe dla ucznia.

Zadaniem domowym nie może być ćwiczenie, które miało służyć osiągnięciu celu lekcji, ale z różnych powodów nie zostało na niej zrealizowane.

Różnorodność - nie: dowolność zapisu...

Konspekt może przyjąć rozmaite postacie zależne od osobowości piszącego, charakteru analizowanego tekstu i materiału językowego, typu lekcji (ukierunkowanej na wprowadzenie nowego materiału, służącej powtórzeniu lub syntezie wcześniej opracowywanych zagadnień, poświęconej kontroli i ocenie osiągnięć uczniów¹). Pożądana rozmaitość zapisów nie może oznaczać zupełnej dowolności w budowaniu projektu lekcji. Dlatego warto ustalić kryteria oceny konspektu. Jako przykład przywołajmy te, które sprawdziły się w trakcie pracy ze studentami poznańskiej polonistyki⁷:

1. Zawartość merytoryczna:

A.    Lekcji literacko-kulturowej

•    Czytelna i przekonująca myśl przewodnia procesu interpretacji.

| Logiczne powiązanie elementów interpretacji: opis/analiza (tutaj ważne funkcjonalne wyodrębnienie elementów podlegających analizie) oraz interpretacja.

•    Zrozumiały związek między dosłownym i symbolicznym odczytaniem utworu (klarowne przejście z jednego poziomu na drugi).

| Funkcjonalna analiza języka utworu.

B.    Lekcji „językowej'

•    Jasna myśl przewodnia procesu rozwijania kompetencji językowych i komunikacyjnych.

•    Logiczne powiązanie ćwiczeń analitycznych, transformacyjnych i syntetyzujących.

•    Funkcjonalne wprowadzanie zagadnień gramatycznych podporządkowane rozwijaniu kompetencji lingwistycznej (umiejętność selekcjonowania treści gramatycznych).

2.    Zawartość metodyczna:

•    Trafny dobór materiałów i treści nauczania.

•    Spójność między celami, przebiegiem lekcji i zadaniem domowym.

•    Zrozumiały opis działań uczniów i nauczyciela pokazujący jak tekst jest analizowany i interpretowany.

•    Różnorodność i atrakcyjność zadań, poleceń, ćwiczeń.

•    Zachowanie rozsądnych proporcji między zadaniami i pytaniami.

•    Unikanie drobiazgowego opisu czynności technicznych.

3.    Język konspektu:

•    Język projektu (nie sprawozdania z lekcji).

•    Unikanie struktur języka mówionego.

•    Poprawne i jednoznaczne formułowanie pytań, poleceń i zadań.

•    Zrozumiałość zadań, poleceń, pytań dla ucznia na wskazanym w projekcie etapie edukacji

4.    Funkcjonalność - konspekt powinien:

•    Umożliwiać obserwację faz realizacji i ocenę projektu.

•    Ukazać celowość kolejnych ogniw lekcji oraz związki między nimi.

•    Pozwolić zrozumieć proces interpretacji tekstu, poprzez:

-    jakość zadań skierowanych do ucznia,

-    sposób hi erarchizowania treści.

Dobrze napisany konspekt ułatwia prowadzenie lekcji. Jest też doskonałym ćwiczeniem syntetycznego notowania myśli, zespalania sugestii przedmiotowych z dydaktycznymi, konsekwentnej kompozyq'i. Stanowi doskonały punkt wyjścia do napisania artykułu metodycznego. Ten jednak wymaga ćwiczenia jeszcze innych umiejętności - łączenia w spójnej narracji wiedzy przedmiotowej z metodyczną, prezentacji rzeczywistych reakcji uczniów i własnych spostrzeżeń poczynionych w trakcie prowadzenia lekcji, dostrzegania usterek i potrzeby sensownego wątpienia w ostateczność nawet zdawałoby się najbardziej przemyślanych edukacyjnych projektów...

S Ważne:

•    Sposób zadawania pytań w zasadniczym stopniu wpływa nie tylko na efektywność lekcji, ale i ogólny poziom nauczania.

•    Polecenia, inspirując do wykonania czynności, wspierają myślenie, co sprawdza sią na każdym poziomie nauczania, ale jest szczególnie ważne w pracy z dziećmi.

1

Takę klasyfikacja proponuje Cz Kupisiewicz, Podstawy dydaktyki ogólnej, Warszawa 1995. ⁷ Kryteria zoataly opracowanr przez Krzysztofa Koca, Marię Kw iaikowską-Ratajczak oraz Wiesławę Wantach w Pracowni Innowacji Dydaktycznych IFP UAM.