8658359608

Maria Pidłypczak-Majerowicz

Z dziejów bibliotek zakonnych

Praca wpisuje się chlubnie w nurt badań nad dziejami, organizacją i działalnością bibliotek kościelnych, w tym głównie klasztornych. Prawie każda z dotychczasowych publikacji na temat dziejów bibliotek klasztornych w I Rzeczypospolitej powstawała w kręgu badaczy świeckich. Nieliczne opracowania przygotowane przez zakonników zawierają wiele nieścisłości i błędów, świadczą też o słabej znajomości metod bibliologicznych. Dobrze się więc stało, że Iwona Pietrzkiewicz, osoba z dobrze zorganizowanym warsztatem badawczym bibliologa podjęła się opracowania dziejów, organizacji i oddziaływania biblioteki krakowskich kanoników regularnych w XV-XVI wieku.

tak ważną dla badacza dziejów bibliotek proweniencję oraz zawartość treściową księgozbioru. Tę ostatnią uporządkowała w grupach charakterystycznych dla nauki XV i XVI w., wzbogacając licznymi odwołaniami do bogatej literatury poświęconej średniowiecznemu piśmiennictwu świeckiemu i religijnemu. Ujawniła też informacje dotyczące redakcji ksiąg oraz ich ciekawej proweniencji, poświadczonej licznymi rękopiśmiennymi wpisami.

Fragment traktujący o kulturze intelektualnej środowiska krakowskiego ujmuje syntetycznie rolę księgozbioru kanonickiego w kształtowaniu zainteresowań badawczych ówczesnego establishmentu

Iwona Pietrzkiewicz, Biblioteka kanoników regularnych w Krakowie w XV i XVI

Wydawnictwo Naukowe AP, Kraków 2003, 196

Obszerny materiał badawczy, jakim dla autorki były książki z XV i XVI w. zachowane we współczesnej bibliotece kanoników regularnych w Krakowie, wymagał wstępnego uporządkowania i opracowania. Cala. zasobna nadal biblioteka kanoników, choć znacznie przetrzebiona przez różnych „miłośników ksiąg ’, to zbiór szczególnie ważny dla społeczności kanonickiej, która pojawiła się w Krakowie na początku XV wieku. Autorka zdecydowała się opracować zasoby biblioteki kanonickiej z XV i XVI w. Okres ten wybrała świadomie, założywszy, że ich rozbudowa i kształt wiążą się ściśle tak z etapami rozwoju klasztoru, jak i ze zmianami dokonującymi się w jego społecznym otoczeniu: z funkcjonowaniem uniwersytetu, diecezjalnych struktur kościelnych, z działalnością zakonów mniszych i men-dykanckich. Ze względu na owo sąsiedztwo założenie i pomnażanie księgozbioru było dla krakowskich kanoników sporym wyzwaniem intelektualnym i finansowym.

Autorka podzieliła obszerny materiał swojego opracowania na 5 rozdziałów, w najobszerniejszym, czwartym, skupiła się na dokładnym opisie księgozbioru kanonickiej biblioteki Bożego Ciała, rozpatrując kolejno: realizację przepisów bibliotecznych, wielkość, układ i opracowanie zbiorów,

krakowskiego. Autorka podkreśla ścisłe związki krakowskich kanoników ze źródłami fundacji, czyli czeską Roudnicą i śląskim Kłodzkiem, a także ze środowiskiem naukowym uniwersytetu praskiego. Krakowskie środowisko akademickie było mocno zainteresowane dziełami Erazma z Rotterdamu, Me-lanchtona, a także polskich teologów... Bogato reprezentowana literatura kaznodziejska autorów polskich i obcych była wykorzystywana przez kanoników w pracy duszpasterskiej, a literatura prawnicza i medyczna świadczy o solidnym osadzeniu w środowisku Krakowa. Cechą charakterystyczną zbioru jest brak literatury w języku polskim, zawiera on natomiast sporo (poza łaciną naturalnie) druków w języku włoskim, greckim, hebrajskim.

Kanonicy regularni, podobnie jak inni ówcześni zakonnicy, odznaczali się ruchliwością intelektualną i działali na różnych polach: duszpasterstwa, szkolnictwa, nauki, pisarstwa. Badania ich księgozbioru wskazują na ścisłe związki środowisk zakonnych i świeckich, dużą mobilność intelektualną kanoników, zainteresowania naukowe zakonników powiązanych z Akademią Krakowską i uczelniami europejskimi, a przede wszystkim niekwestionowaną w Krakowie rolę bogatego ilościowo i jakościowo księgozbioru.