8658359187

502

obrazu, publikować surowe obserwacje, czyli 4 do 5 liczb dla miesiąca, obrazujących przebieg zjawiska.

Rozdział drugi Wahania stanów wód gruntowych w okresie 1947—1954 opracowany został również przez L. Skibniewskiego. Opracowanie — wbrew temu co głosi tytuł — nie dotyczy wahań stanu wód, tylko zmian z roku na rok i w tekście autor używa już wyłącznie terminu ,, zmiany".

Zmiany stanów wód gruntowych obliczono metodą „podaną przez Dębskiego". Wylicza się je z różnic stanów wód na początku i na końcu roku hydrologicznego. Zastosowanie metody opierającej się na stanach z dwóch terminów, może dawać wyniki przypadkowe, zwłaszcza, jeśli chodzi o wody płytko zalegające i szybko reagujące na deszcze. Pamiętać przy tym należy, że obserwacje są prowadzone w studniach gospodarczych, w których łatwo o chwilowe zmiany spowodowane czerpaniem wody. Załączone do pierwszego rozdziału wykresy dziennych stanów wód (rys. 2 i rys. 7) pokazują, jak silnie może wahać się stan wody w przeciągu kilku dni. Na przykład w punkcie obserwacyjnym Sobienie Jeziory stan wody 1.XI.1953 wyniósł o 1 m mniej, niż w dniu poprzednim. Podkreślić przytem należy, że wahania takie — jak wykazuje wykres — nie jest wyjątkowe. W zależności więc od tego, jak stany, które przyjmujemy do obliczenia, będą położone w stosunku do krzywej wyrównanej stanów dziennych, można uzyskać wynik odzwierciadlający faktycznie zaszłą zmianę, lub też wynik zupełnie przypadkowy, w którym przyczyny chwilowe zatarły rzeczywistą tendencję zmian.

Już więc dla pojedynczej studni metoda może dawać znaczne błędy. Błędy zaś powiększają się przy sporządzaniu obrazu izarytmicznego. W obserwowanych studniach występują przecież różne rodzaje wód. Wody te reagują w niejednakowy sposób na deszcze. Ta sama przyczyna może dać efekt inny w różnych studniach i nie zsynchronizowany w czasie. Ponadto przyczyny zmian stanów wody z dnia na dzień mają niejednokrotnie charakter lokalny (użytkowanie) lub ograniczony do małego regionu (deszcze). Toteż uzyskany obraz przestrzenny może silnie zniekształcać rzeczywistość i sugerować całkiem fałszywe wnioski.

Autor powiada (s. 35): „Możemy wyróżnić trzy zasadnicze ośrodki podniesienia się zwierciadła wód gruntowych I horyzontu. Centralnym punktem największego pod względem swej powierzchni ośrodka są miejscowości Wyżyny Lubelskiej, położone w utworach kredowych, gdzie zwierciadło wód gruntowych podniosło się w punkcie obserwacyjnym Szastarka o 322 cm i w punkcie Brzozówka o 235 cm. Obszar ten wpływa na sąsiednie plejstoceńskie regiony dorzecza Bugu, gdzie w niektórych punktach podniesienie się zwierciadła wody gruntowej osiąga 123 cm". Pomijając niefortunne sformułowanie wypowiedzi, trzeba zgłosić zastrzeżenia merytoryczne. Po pierwsze zkawestionować wypadnie stwierdzenie, że wymienione studnie w Brzozówce i Szastarce są zasilane z wód kredowych. Z 20 zbadanych przez Zakład Hydrografii UMCS studni, w Kol. Brzozówce i okolicy, 16 jest płytkich (w okresie badawczym głębokości do wody wynosiły od 0,6 do 8,4 m), a 4 o głębokościach znacznych, ponad 29,3 m. Wszystkie płytkie studnie mają w dnie ił lub tak zwany rzygawiec, czerpią więc wodę z utworów plejstoceńskich; do kredy docierają tylko studnie głębokie. Studnie w Brzozówce i Szastarce należą do sieci PIHM. Są jak