9003499559

ślić tak, jak wskazuje to sam autor w przedmowie do swego dzieła - problemy filozoficzne biorą się z niezrozumienia logiki naszego języka a filozofia nie jest nauką czy teorią, lecz działalnością, mającą na celu rozjaśnianie myśli oraz - między innymi - usunięcie zdań metafizyki poza granice sensu¹⁴. Zaznaczmy jednak, że taka interpretacja, charakterystyczna dla stanowisk pozytywistycznych, może zostać uznana za interpretację nie do końca oddającą ducha Traktatu, ponieważ nie traktuje poważnie tez mistycznych. Zgodnie z interpretacjami uwzględniającymi doniosłość tez mistycznych , sens tego dzieła należy pojmować nieco inaczej. Traktat rzeczywiście kreśli granicę pomiędzy tym, co można jasno powiedzieć, a tym, o czym trzeba milczeć, tyle tylko, że ważniejsze dla autora Traktatu było właśnie to drugie. W tym obszarze zawiera się etyka, estetyka oraz to, co mistyczne, a więc zagadnienia, którym Wittgenstein przypisywał wielokrotnie rolę nadrzędną¹⁶. Tak pojęte niedorzeczności nie dają się wyrazić jasno w języku faktów, ponieważ nie istnieją one tak, jak istnieją fakty w świecie. Rzuca to nieco światła na znamienną tezę 7: „O czym nie można mówić, o tym trzeba milczeć”. Można zatem uznać, że wczesne dzieło austriackiego filozofa, choć na pewno wpisuje się w kontekst filozofii neopozytywistycznej i analitycznej, zachowuje jednak pewną odrębność, co widać z jednej strony w krytyce wielu idei Russella i Fregego, ale także w krytycznych wypowiedziach Wittgensteina, dotyczących nauki i pozytywizmu oraz zwrócenia się ku temu, co mistyczne.

Zarówno idee Traktatu jak i atomizm logiczny Russela miały znaczny wpływ na powstanie i rozwój neopozytywizmu oraz Koła wiedeńskiego. Zrzeszało ono głównie logików i naukowców (np. R. Camap, M. Schlick, K. Popper) a ich zainteresowania skupiały się wokół idei jedności nauki i należytej analizy metody naukowej, co miało w efekcie położyć kres wszelkim sporom metafizycznym i ostatecznie oczyścić wszelką wiedzę z twierdzeń nie zweryfikowanych empirycznie. Służyć temu celowi miała m.in. zasada weryfikacjonizmu, czyli doktryna odmawiająca jakiegokolwiek znaczenia stwierdzeniom, które nie są weryfikowalne, czyli zgodnie ze stwierdzeniem: „Znaczenie zdania to metoda jego weryfikacji”. Według pozytywistów logicznych w stylu Carnapa, ale także wczesnego Wittgensteina, jak już wspomniałem, problemy filozoficzne są problemami,

⁴ W. Sady: Wittgenstein. Życie i dzieło. Lublin 1993, s. 65.

¹⁵    Oprócz cytowanej tu pracy W. Sadego por. także: I. Ziemiński: Śmierć, nieśmiertelność, sens życia. Egzystencjalny wymiar filozofii Ludwiga Wittgensteina. Kraków 2006 oraz K. Gurczyńska: Metafizyczne tezy „Traktatu logiczno-filozoficznego” Ludwiga Wittgensteina. Lublin 2000.

¹⁶    W. Sady: Wittgenstein..., s. 66.

13