9003499609

Konieczność uwzględnienia przesądów w procesie rozumienia uzasadnia Gadamer sięgając głównie do przykładów z dziedziny estetyki, historii czy literatury, by wymienić choćby przykład pojęcia klasyczności, sposoby interpretacji Biblii, czy interpretacje tekstów prawnych. Obecność przesądów nie dotyczy jednakże tylko tych wybranych sfer doświadczenia, lecz ma wymiar uniwersalny, charakteryzuje więc każdą formę poznawczego odniesienia się do bytu. W tym uwidacznia się emancypacyjna funkcja filozofii hermeneutycznej, bowiem stara się ona objąć badaniem także te formy doświadczenia, które dotychczas były marginalizowane ze względu na panujące paradygmaty epi-stemologiczne, np.: pozytywistyczny czy transcendentalny (Kant). Również w takich dziedzinach, jak religia, estetyka czy nauki humanistyczne, hermeneutyka stawia pytanie o warunki możliwości rozumienia. Przede wszystkim jednak wiąże owe warunki z życiem potocznym, co było obce tradycjom filozoficznym o orientacji racjonalistycznej. Wbrew tym tendencjom do homogenizacji doświadczenia filozofia hermeneutyczna dąży do pluralizmu, podkreślając wielość współgrających ze sobą sposobów rozumienia i do-

1 97

świadczania . Omówione powyżej pojęcie gry jest dobitnym przykładem, poprzez który Gadamer podkreśla ową wielość form rozumienia. Pluralizm przesądów jest zatem konsekwencją istnienia różnych wykładni oraz światopoglądów zakorzenionych w historii kultury.

b. Aprioryczny i źródłowy charakter symbolu

W tekstach Ricoeura czytamy o wielości współistniejących hermeneutyk jako swoistych sposobów interpretowania i wykładania rzeczywistości. Filozof ten proponuje próbę określenia symbolu zarówno jako pewnego a priori oraz jako warunku możliwości rozumienia, mającego charakter językowy i dziejowy.

W jednym ze swoich tekstów Paul Ricoeur pisze, iż refleksja nad symbolem, jakiej się oddaje, przypada na pewien moment zapomnienia, ale też moment odnowy¹²⁸. Zapomnieniu uległo, zdaniem tego filozofia, całe bogactwo sensu i znaczenia, zawarte w symbolu jako części naszej tradycji i mowy. Zapomnieniu uległy znaki sacrum, hierofa-nie, oraz inne elementy doświadczenia, będące istotą tradycji i kultury europejskiej. Dla

¹²⁷    M. Szulakiewicz: Filozofia jako ..., s. 216.

128    * * *

P. Ricoeur: Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie. Tłum. St. Cichowicz. Warszawa, s. 7.

49