922741169

STRONA 6 SŁOWO LUDU NUMER 75

Świętokrzyskie tajemnice

Klasztorne skarby

Niezwykłą sławi cieszy zespół klasztorny Świętego Krzyża na górre Łysieć w samym sercu Kielecczyzny. Przez iriekJ aaitiąry do benedyktynów odzwierciedlał polskie dzieje na przemian okresami wspanialoid oraz klę*k i profanacji. W I93Ó r. objęty przez misjonarzy oblatów stanowi wielki zabytek naszej przeszłości i jednocześnie przykład znaczenia ziemi świętokrzyskiej (to nazwanie lei nie jest przypadkowe!) dla całego kraju: przed wiekami klasztor pełnił bowiem taka samą rolę. JiM dzisiaj pełni Jasna Góra.

Pielgrzymowali tu królowie i możno-władcy, pielgrzymował biedny lud. Na miarę swych możliwości każdy wzbogacał klasztor darami. Z opowiadań o bogactwie zrodziły się takie legendy, że jeszcze niedawno żył ponoć w sąsiedniej Huac Szklanej staruszek, który całe swe życie poświęcił na szukanie klasztornych skarbów.

Z drugiej jednak strony można przypuszczać, że zasoby benedyktynów nic należały do najmniejszych, skoro zakonnicy mieli niegdyś w posiadaniu $0 okolicznych wsi. Jak podaje ksiądz Józef Gacki w monografii z 1873 r. pt. .Benedyktyński klasztor świętego Krzyża na Łysej Górze* było leż tuUj schowanie, albo teka na relikwie sporządzone zc złota, które ofiarował Władysław Jagiełło w bryle lub w kształcie ręki. Inną tekę - także szczerozłotą - w kształcie monstrancji ofiarował kanclerz widki koronny Jerzy Ossoliński, zaś królowa Bona ozdobiła drzewo Krzyża Świętego klejnotami. Wick pamiątek oraz kosztowności złotych i srebrnych darowały klasztorowi możne rody Kmitów, Odrowążów, Szydłowicckich. Radziwiłłów, Tęczyńskich, Bogoriów i Sienińskich. Do dziś świadczą o tym herby umieszczone w zwornikach krużganków.

święty Krzyż otaczany był szczodrą ©-pirką I darzony wielką estymą przez polskich królów. Ojciec Jan Jastrzębski ze zgromadzenia oblatów pisze w broszurze z 1989 r. pt .Klasztor świętego Krzyża na Łyścu" (można ją jeszcze kupić w klasztornym sklepiku podobnie jak pięknie wydane widokówki z kościoła i klasztoru), że liczne przywileje dali świętokrzyskim benedyktynom ra.in. Bolesław Wstydliwy, Władysław Łokietek i Kazimierz Widki.

Największym czcicielem relikwii Krzyża świętego był Jagiełło, który już w 1386 r. wstąpił na Łysieć jadąc do Krakowa po chrzest i koronę. Potem nie u-dtwał się na żadną wyprawę jeśli nie odbył tu pieszej pielgrzymki Dwa dni pielgrzymował przed bitwą pod Grunwaldem, następnie w 1414, 1416, 1419, 1422, 1432 roku. Spośród innych monarchów odwiedzających święty Krzyż - m.in. Kazimierz Jagiellończyk, Jan Olbracht, Zygmunt I, Zygmunt III, Władysław IV, Jan Kazimiera, Michał Kory-but Wiśniowiccki - niektórzy przebywali w klasztorze kilkakrotnie.

Oaywtide wszystkich płdgrzynutją-cjch przy ciągał I nadal przyciąga największy skarb klasztoru - relikwie Krzyża Świętego, czyli fragmenty drewna z

krzyża, na którym umarł Chrystus, wg legendy podarowane zakonnikom przez królewicza węgierskiego Emeryka. Przechowywane obecnie w kaplicy Oleśnickich, w pancernym tabernakulum znajdującym się w ołtarzu głównym. są uformowane w krzyżyk o podwójnym ramieniu i oprawione w złotą blachę z licznymi grawerami. Ten futerał ma 20 cm długości i jest opieczętowany przez, biskupa. Ramiona poprzeczne krzyża mają 6 i 12 cm długości, a 2 cm grubości. Pośrodku znąjdują się prześwity w kształcie krzyża, przez które widać drewno.

Nieoceniona jest wartość religijna i historyczna relikwii. Niestety, wiele razy były one narażone na rabunek. Już w 1260 r. klasztor złupiii Tataray, którzy wymordowali prawie wszystkich zakonników. Relikwie ukryto wówczas w gołoborzu. 110 lat później Litwini wracający z nąjazdu na Wiślicę znów okradli klasztor. Zabrali też relikwie, ale zaraza, jaka wkrótce potem wybuchła i - według legendy - fakt, źc ani konie, ani woły nie chciały dągnać wozu z relikwiami kazały im zwrócić Święty Krzyż do klasztoru.

Benedyktyni tak słynęli z bogadw. że w 1656 r. 11704 r. oddzielne wyprawy zorganizowali na Święty Krzyż Szwedzi. Wojsko plądrowało leż zabudowania w 1716 r. Kosztowności na szczęście nie znaleziono. Obowiązywała bowiem zasada, że chowano jc w tajemnych skarbcach, które znało jedynie trzech zaprzysiężonych zakonników. W razie niebezpieczeństwa starano się wysłać ich za granicę, jak np. w 1656 i 1704 r.

By dowiedzieć się gdzie ukryto skarby nąjcźdźcy próbowali więc innych sposobów. Szwedzi torturowali trzech zakonników. Jednemu zdarli skórę z rąk, na głowę włożyli obręcz dębową t wbijali kliny, palili ogniem. Drugiego przecięli na pół, a trzeciemu rozłupali głowę. Kilkadziesiąt lat później d sami Szwedzi trzymali o głodzie kilku zakonników.

W 1914 r. klasztor zżupili Austriacy, którzy zdarli blachę miedzianą z dachów, zabrali 3 dzwony i wysadzili w powietrze wspaniałą wieżę. Po wybuchu z kościoła została ruina

W czasie ostatniej wojny w kaplicy Oleśnickich również Niemcy bili zakonników aż do utraty przytomności.

Klasztorne skarby przyciągały jednak ale tylko obcych. Złodzieje pochodzili czasami i najbliższego otoczenia klasztoru.

(W następnym odcinku -

rabusie w sutannach)

CEZARY JASTRZĘBSKI PS. Po artykule z ubiegłego tygodnia zadzwonił do redakcji pan Andrzej Kasza z Kielc, który jest autorem pracy dyplomowej na temat metalogenczy trzonu paleontologicznego Gór świętokrzyskich i wszystkim zainteresowanym pierwiastkami promieniotwórczymi na Kięieeczyżnie polecał księgozbiór biblioteki w Oddziale Świętokrzyskim Państwowego Instytutu Geologicznego w Kiciach

Takie piękne zło

Reżyser Phil Strayhom zabija się strzałem w usta. Mamy kryminał! Lecz dalej z kryminału nici. Narratorowi którym jest Weber Gregston, także reżyser, coś buszuje pod koszulą. Co? Ptasi tatuaż! Dzieweczka imieniem Pins-Icepe, to Anioł śmierci, w dodatku - anioł ciężarny. Jej płód nazywa się Sasha Mak run es i jest na

rzeczoną Phila-samobójcy. Ta Sasha, też brzemienna, nosi w brzuchu aniołka Pinslccpc. Wystarczy? Jeśli nie, to trzeba dodać, że Phil kręcił filmy z serii „Północ", straszliwe horrory, w których nie brak odrażających scen, np. psów jedzących dziecko. Bohaterem cyklu jest demon zbrodni o odpowiednim po temu nazwisku Bloodstone. Gra go sam Phil. do chwili - rzecz jasna - rozstania się z życiem. Ale film „Północ zabija" pozostał niedokończony. Kto uwieńczy dzieło? Narrator, Weber Gregston, nie wie że wybór padł na niego. A wybierały zaświaty: zmarły Phil i anioł Pinslccpe. Dlaczego tak? O Philu mówi sama Pmslccpe: Jego życic i filmy zaszły za daleko (...) Węszył w zakamarkach ludzkiej i kosmicznej psyche, za tym, czego nie powinien wiedzieć".

Filmy z serii „Północ" uwalniają zło. W różnych częściach kraju pojawiąją się mordercy, naśladowcy ekranowego Bloodstone a, sztukę reżyseruje rzeczywistość. Tego za wiele! Phil ginie z własnej

(?) ręki jego pracę ma dokończyć Weber, jako jedyny zdolny nadać złu walor piękna, bo taki z niego mistrz, taki piękny człowiek. AJe czy piękne zło przestaje być złem?

Mamy więc zło i zagadkę. Zło jest bohaterem powieści Carrolla, zagadka - metodą, którą posługuje się autor prowadząc nas przez zawiłości myślowe dzieła. Pomysł nieco z Pynchona. lecz Carroll nic zadowala się czystą grą. on morali-żuje, zaś niektóre sformułowania mają charakter maksym. Np. .MyMa. te to sio przychodzi nas szukać. Wręcz przcctwnie. To my u-ganiamy się za złem, at nas złapie ", Pełno w tej książce psychologicznej fantastyki, pełno trafnych spostrzeżeń na temat istnienia, trwania, tożsamości. I ukłon w stronę dzieciństwa, które ucieka nam w pewnej chwili, ale bywa, że staje się kluczem do tego, czego nie jest w stanie zrozumieć dorosłość. Jeśli moglibyśmy umieścić wszystkie dzieci, którymi byliśmy, na niebie, zrozumielibyśmy siebie o wiele lepiej".

KRZYSZTOF ŻMUDZIN

Jonathan Carroll, „Dziecko na niebie". Rebłs, Poznań 1991, sJ61

Książka Jeana-Francisa Cro-larda Odrodzić się po śmierci traktuje o reinkarnacji a więc o wcielaniu się duszy ludzkiej w kolejne ciała. Temat len stał się modny na Zachodzie przed kilku laty, podobnie jak cała problematyka związana z żydem czy egzystencją po śmierd. Sprawą zajmowali się poważni naukowcy, m.in. Raymond Moody (Zycie po tyciu) i łan Wilson (Życie po śmierd), a także zupełni amatorzy, z aktorką Shiricy Mac-Laine włącznie. Prace tych ostatnich przyniosły więcej szkody niż pożytku.

Crolard nazywa swoją książkę .pełną i konsekwentną syntezą tematu. aby stal się przystępniejszy Tak jest w istocie - Odrodzić się po śmierd powinny przeczytać przede wszystkim osoby, które nie mąją zielonego pojęda o reinkar-

Odrodzić się

nacji. Trzeba jednak uczynić zastrzeżenie: Crolard wierzy w reinkarnację i jest to dla niego podstawowy argument Swoje rozważania wzbogaca cytatami z różnych ksiąg i książek, ale nie poddaje ich krytycznej analizie, tak jak to robi np.Wilson. Dlatego pracę Crolar-da należy czytać z dystansem. Kto chce, niech wierzy.

♦GJl

Jean-Francis Crolard, „Odrodzić się po śmierd". Przełożyła Kazimiera Fckecz, Wydawnictwo 4 A F (Biblioteczka Zagadek Wszechświata), s.197.

Hity książkowe

KIELCE

Księgarnia Renaty Szczcciń-skiej, ul.Kryształowa 4.

1.    Maria Kruger: „Ucho, dynia, 125", Wyd. Siedmiogród, cena 21.000 zł; liczba egzemplarzy 30 -sprzedano 20.

2.    „Kawały 1 dowcipy stare i nowe* t L Zamek, cena 13.000 zł; 30-15.

3.    Zbigniew Nadstoga: „Business Letters. Wzory listów handlowych, Atena", cena 57.000 zł; 20-12.

4.    Kenneth Harris: „Margaret Thatchcr", Wydawnictwo Łódzkie, cena 35.000 zł; 10-8.

5.    Jan Sztaudynger: „Wojna grzybów". Krajowa Agencja Wydawnicza, cena 41.000 zł; 10-7.

RADOM

Księgarnia „Sonet". ul-Żcrom-skiego 27.

1.    H. J. Eyscnck: „Sprawdź swoją inteligencję", Wyd. Dobrucki-Malicki, cena 20.000 zł; 250-200.

2.    Frank Herbert: „Diuna”, Phan-tompress. cena 43.000 zł; 160-140.

3.    Stanisława Fleszarowa-Muskał: „Piękna pokora", Comfort, cena 24.000 zł; 120-110.

4.    Hans Hcllmut Kira: „08/15 -Walczy do końca". Interart, cena 42.000 zł; 72-70.

5.    Jan Wldadd: „Czego nic powiedział generał Kiszczak”, BGW, cena 36.000 zł; 80-70. (gk)

KOZIOROŻEC (22JCI1. - 20.l.)Zapo-wiada się udany tydzień, wypełniony sporą dawką przyjemności, ale I mocnych wrażeń. Wszystko pójdzie jak z pła-ika Jesteś dzieckiem szczęścia, któremu udaje się to. co dts Innych jest szczytem nie do zdobyda Uda się także załat-włć spraw*, której ciąg dalszy zależy od elastyczności działania

WODNIK (21 .L -18.11.) Finanse - oto.

00    cię w tej chwili najbardziej absorbuje Pomysłów na ich pomnożenie mesz kilka

1    to dość dobrych. Czy w ślad za tym pójdzie wytrwałość? Mimo braku czasu nie będziesz narzekać na swój loe. Spotkanie z przyjaciółmi I krótki wypad w plener poprawią d wyrażde samopoczucie

RYBY (18JL - 20JII.) Dobrze byłoby gdybyś więcej uwagi zwracał na swoje zachowanie wobec kolegów l koleżanek Ostatnio taktem nie grzeszysz. Niestety! Nto nie naprawi humoru niektórym Rybom bardziej, nłź udeny flkcłk, bez zobowiązań I bez zbytniej wiary na wieiki to-

BARAN (21.lit. - 2QJV.)Nawał zajęć nie zaboje Nowe okofceznośd w ważnei

sprawie zawodowej Bądź cierpliwy i nie próbuj jej popędzać, bo wszystko ma swój czas I swoje miejsce. Zorganizuj sobie czas tak. abyś znalazł trochę v«)ine-go na sprawy prywatne. Spróbuj odnowić kontakt z kimś, kogo zdanie liczy atę bardzo

BYK (21 .IV. - 20.V.)Nie popełniaj ma-

skomplikowana sytuacja Twoje własne odczuda l rozeznania to jeszcze za mało. Nie zostawiaj wszystkiego na ostatnią minutę, bo pogubi az się zupełnie Warto skontaktować się z kimś kompetentnym I opracować linię postępowania Rozpocznij nowy tydzień od konsekwentnego przestrzegania piana

LEW (2aV!l. - 23.VHI.)W połowie przyszłego tygodnia spadnie na dobie deszcz pochwał, ale bądź dzielny i przyjmą zaszczyty z obojętną miną Niewykluczone, że zupełnie przypadkowo odkryjesz podwójną grę osoby. którą obdarzasz całkowitym zaufaniom Przez kilka dni będzie to bolało.. Usprawiedli

Horoskop

dla Ciebie

tych błędów, bo zsumują się w pracy w duże przeszkody. Wykaż się teraz sporą

dozą tolerancji I dyplomacji. Układ jaki zaistniał w pracy ma szansę przetrwać jeazcze czat jakiś, a to oznaczać będzie dla deble nowe zadania. Zacznij zabiegać bardziej o sympatię otoczenia BLIŹNIĘTA (21.V. - 21.VL)W pracy

RAK (22.VI. - 22.Vtl)Duma i ambicja kierują twoimi poczynaniami Racje przełożonego schodzą na drugi pian. Jeśli nie zmienisz swego kursu postępowania. stracisz bardzo wiele. Nieporozumienia z partnerem nie biera na serio, bo to tytko cłwrfłowa jego .niedyspozycja*, która prędko minie.

wienie przyjmij z rezerwą.

PANNA (24.VIII. - 23JX)W pracy pora wyaokich lotów. Możesz mierzyć się z najlepszymi. Okazji będzie sporo Zadania o dużym stopniu trudnośd wymagać będą sporej inicjatywy. Odezwij się do stęsknionej oeoby. która bezskutecznie próbuje się z tobą skontaktować. Posu

cha w sprawach finansowych wkrótce się skończy

WAGA (24JX. - 23X)Zapowiada się duży sukces związany z wykonywanym zawodem: nie może d jednak zabraknąć uporu i konsekwencji Plany masz doić niecodzienne - dlatego nie wiadomo czy uda d się je zrealizować tak od ręki. Aie też przypadek może sprawić, ża szybciej niż myślisz dojdziesz do celu.

SKORPION (24 JC - 22JU.)Nie wszystko ułoży się teraz po twojej myśli, ale to jeszcze de jest powód do zmartwienia Zastanów się raczej, gdzie popełniłeś błąd i dlaczego nie powiodły się w pełd twoje ambitne plany Połowiczny sukces powinien cię jednak usatysfakcjonować. Dalsza wyniki załatać będą od... współpracowników

STRZELEC (23J0. - 21 JClL)Zbyt duże tempo pracy zbija dę z nóg. Nie trać jednak optymizmu, bo twoje marzenia bliskie są realizacji Nie zapominaj jednak o partnerze, który jak czuty barometr rejestruje wszystkie wahania twojego samopoczucia. Uważaj na zdrowie i de rezygnuj z koniecznej porcji snu