9524124160

Wellesa. Sam fakt znalezienia się Uczty Babette pośród klasycznych dzieł w historii kina, świadczy o uniwersalnych wartościach jakie film stara się przekazać. Rozdział dotyczący Uczty Babette przywołuje wykorzystywane przez wcześniejszych autorów motywy np. motyw ostatniej wieczerzy czy ofiary oraz dodaje to, co nie pojawia się w żadnym z artykułów: analizę i interpretację w kontekście tekstów Mircea Eliadego dotyczących czasu świętego i przestrzeni świętej²⁰.

Niniejsza praca jest odpowiedzią na dosyć oczywisty brak analizy i interpretacji trzech wybranych przeze mnie filmów w kontekście antropologii jedzenia. Używając kategorii antropologicznych takich jak: czas, przestrzeń, człowiek, ciało, sacrum, rytuał, obrzęd przejścia i odwołując się do klasycznych tekstów antropologicznych zwracam uwagę na rolę jedzenia, poprzez które twórcy filmów tworzą charakterystyki bohaterów i ukazują ich przemiany wewnętrzne, identyfikują poszczególne miejsca oraz całość świata przedstawionego. Reżyserzy skupiając zainteresowanie widza na sugestywnych obrazach jedzenia naprowadzają go na wiele kwestii, które mimo że nie zostają wypowiedziane wprost, stają się zrozumiałe dla oglądającego właśnie dzięki scenom posiłków lub ekspozycji określonych pokarmów.

Antropologia jedzenia stara się wyjaśnić zależność między zachowaniem ludzi a sposobem w jaki się odżywiają: gdzie i co jedzą, w jakim towarzystwie jedzą, jakich akcesoriów używają do przygotowania i konsumowania gotowych potraw. Ważne jest również jakie wartości ludzie nadają posiłkom oraz jak traktują akt przygotowania i wreszcie spożywania posiłku. Nie bez znaczenia pozostaje tutaj tabu pokarmowe, które jak każde tabu nacechowane jest negatywnie i określa to co jest w danej grupie dozwolone, zakazane oraz „podejrzane”, nienaturalne. Pojęcie tabu w oczywisty sposób łączy się z odczuciem wstrętu, warunkowanym nie przez instynkty, a wypracowywanym przez ludzi w toku interakcji społecznych, oraz z kanibalizmem jako najbardziej niedozwoloną formą odżywiania się.

Wybór tych a nie innych tytułów filmów wydaje się więc oczywisty: oprócz niezaprzeczalnych wartości artystycznych zawierają one wiele wątków, motywów bezpośrednio odwołujących się do kategorii antropologicznych. Fakt, że dzieła te stworzone są przez bardzo świadomych twórców pozwala przypuszczać, że analiza i interpretacja powiedzie się, że przedstawione przez reżyserów obrazy bogate są w metafory, głębsze ²⁰ M. Eliade, Sacrum a profanum: o istocie religijności, tłum. R. Reszke, Wyd. Aletheia, Warszawa 2008 i M. Eliade, Obrazy i symbole, tłum. M. i P. Rodakowie, Wyd. Aletheia, Warszawa 2009.

9