hum4

276    A. Strychalski

tożsamości rannych, chorych i zmarłych, którzy znaleźli się w ich władzy - państwo z którego pochodzą, wojskowy numer ewidencyjny, nazwisko i imię. datę urodzenia, datę i miejsce ujęcia, śmierci itp.

Informacje te należy przekazać jak najszybciej do Centralnej Agencji Poszukiwań (ACR) MKCK^,a.

Konwencje i Protokół chronią wojskowe i cywilne formacje medyczne, do których zalicza się wszystkie budynki i urządzenia stale (szpitale, ośrodki transfuzji krwi. medycyny zapobiegawczej i zaopatrzenia medycznego) oraz formacje ruchome (szpitale połowę, namioty, transporty zorganizowane dla potrzeb medycznych) Przez .transport medyczny" rozumie się transport lądowy, wodny i powietrzny rannych, chorych, personelu medycznego i duchownego oraz zaopatrzenia medycznego. Wszystkie formacje są chronione, jeżoli należą do którejś ze stron konfliktu lub zostały oddane do ich dyspozycji przez pańśtwa neutralne lub międzynarodowe organizacje humanitarne (MKCK). Jeżeli sprzęt medyczny trafi w ręce nieprzyjaciela, winien być dalej wykorzystywany do leczenia rannych i chon/ch. Nie wolno rekwirować sprzętu medycznego na terytorium okupowanym, jeżeli jest on potrzebny dla ludności cywilnej. Obrona należna formacjom medycznym może ustać gdy wykorzystuje się je do działań na szkodę nieprzyjaciela.

Personel medyczny i duchowny korzysta ze specjalnej ochrony. W jego skład wchodzą:

-    personel medyczny, wojskowy i cywilny stron konfliktu, w tym personel medyczny obrony cywilnej;

-    personel medyczny krajowych stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca oraz innych krajowych stowarzyszeń pomocy upoważnionych przez strony konfliktu;

-    personel duchowny przydzielony na stałe lub czasowo do sił zbrojnych, do formacji medycznych lub do oddziałów obrony cywilnej.

Jeśli członkowie personelu medycznego lub duchownego wpadną w ręce Strony przeciwnej, mogą być zatrzymani, aby otoczyć opieką jeńców wojennych. Sami jednak nie mogą być uważani za jeńców i powinni zostać jak najszybciej zwolnieni. W okresie zatrzymania mogą korzystać z uprawnień przysługujących jeńcom.

Wszystkie formacje medyczne i personel medyczny muszą być oznakowane znakiem Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca.^{1 2}

W III Konwencji Genewskiej i I Protokole uregulowano status jeńców wojennych. Zasada podstawowa mówi. że każdy członek sił zbrojnych strony konfliktu jest kombatantem, a każdy kombatant pojmany przez stronę przeciwną - jeńcem wojennym.

Za siły zbrojne konfliktu uważa się takie, które są zorganizowane i podlegają dowództwu odpowiedzialnemu przed daną Stroną za postępowanie podwładnych. Nie ma znaczenia, czy Strona ta jest reprezentowana przez rząd czy też władzo nie uznawane przez Stronę przeciwną.

i

o symbole międzynarodowej

Takie siły zbrojne Strony powinny nadto podlegać systemowi wewnętrznej dyscypliny. który zapewniałby przestrzeganie norm prawa międzynarodowego konfliktów zbrojnych. Oznacza to. źe wszyscy kombatanci powinni odróżniać się od ludności cywilnej mundurem lub innym widocznym i rozpoznawalnym z daleka znakiem, a przynajmniej jawnie nosić broń i przestrzegać praw i zwyczajów wojennych.

Następującym osobom przysługuje status, a więc i traktowanie, jeńca wojennego:

-    kombatantom regularnych sil zbrojnych;

-    partyzantom i innym oddziałom zorganizowanym na wzór oddziałów regularnych. reprezentującym Stronę konfliktu;

-    nie zorganizowanym wojskowo mieszkańcom nieokupowanego terytorium, którzy spontanicznie chwytają za broń. by walczyć przeciwko nieprzyjacielowi. o ile jawnie noszą broń i przestrzegają zwyczajów wojennych³;

-    osobom uprawnionym do towarzyszenia siłom zbrojnym jednak nie należącym do nich bezpośrednio.

-    załogom statków handlowych i lotnictwa cywilnego.

-    członkom personelu wojskowego służącym w organizacjach obrony cywilnej.

-    członkom nie walczącego personelu medycznego i duchownego, należącym do sił zbrojnych.

Status jeńca wojennego nie przysługuje szpiegom i najemnikom. Nie jest traktowany jako szpieg żołnierz zbierający skn/cie informacje jeśli nosi mundur.

Władzę nad jeńcami ma państwo zatrzymujące. Jest ono odpowiedzialne za zgodne z Konwencją postępowanie w stosunku do jeńców. Konwencja reguluje całokształt postępowania z jeńcami od momentu wzięcia do niewoli do chwili ich repatriacji. Obok szczególnych nakazów humanitarnego traktowania, chroniących życie i zdrowie oraz cześć i godność osobistą jeńców. Konwencja reguluje szczegółowo postępowanie z jeńcami po wzięciu do niewoli (regulamin życia w obozach, zakwaterowanie, wyżywienie, opieka lekarska, zasoby pieniężne, zatrudnienie, kontakty ze światem zewnętrznym, dyscyplina i odpowiedzialność karna).

Podczas przesłuchania jeniec jest zobowiązany podać tylko swoje nazwisko i imiona, stopień wojskowy, datę urodzenia i numer książeczki wojskowej.

Nie wolno stosować tortur fizycznych lub psychicznych w celu uzyskania od niego innych informacji. Kobiety i dzieci w wieku do lat 15. które są jeńcami wojennymi, winny być traktowane ze szczególnym poszanowaniem i chronione przed zamachami na obyczajność.

W każdej sytuacji jeńcy powinni otrzymywać opiekę medyczną, jakiej potrzebują, oraz opiekę duchownych.

Zatrudnienie jeńców jest dozwolone, jednak nie wolno zatrudniać oficerów bez ich zgody.

jeńcy mają prawo wyboru swoich mężów zaufania, którzy reprezentują ich wobec władz wojskowych oraz władz innych organizacji

Przysługuje im prawo do kontaktów listownych z rodzinami oraz prawo do otrzymywania paczek.

1

'* ACR - (Iranc) Agence Centrale de Recherches.

2

Czerwony krzyż, a w krajach muzułmańskich czerwony półksiężyc ■ - ochrony ofiar wojny. ------ " -------------------------

3

^w W tekstach Konwencji; francuskim nazywa się ich Jevee en masse". a w angielskim: Jevy en