9574065423

i Bombaju, jak i w VII-wiecznej Arabii. W wizjach pojawia się postać proroka Mahounda³¹. Imieniem tym średniowieczni chrześcijanie pogardliwie określali Mahometa jako fałszywego proroka, wysłannika diabła, o ile nie szatana samego w sobie. Święte miasto muzułmanów - Mekka, w powieści Rushdiego nosi nazwę Dżahilijja (Jahilia), co oznacza „ciemność” lub „niewiedza”. Aisza, najmłodsza żona proroka, która dla muzułmanów jest modelem kobiecości i oddania, zostaje przedstawiona, między innymi, jako jedna z najbardziej profesjonalnych prostytutek. Archanioł Gabriel, który w islamie pełni rolę przekaziciela objawienia (Koranu), dyktując je prorokowi Mahometowi, w książce został opisany jako dręczony koszmarami sceptyk, który w końcu popełnia samobójstwo.

Największe kontrowersje wzbudziły fragmenty powieści dotyczące Koranu. Muzułmanie wierzą w aczasowość swojej świętej księgi. Koran istnieje odwiecznie u Boga, a jego treść została jednorazowo objawiona Mahometowi. Postać w powieści (nosząca imię autora - Salman), która spisuje objawienie Mahometa, wpada na „szatański pomysł” - zaczyna zmieniać słowa. Pisząc, miesza święte wersety Boga z własnym. W ten sposób, jeśli jego słów nie można odróżnić od boskich, cała księga traci swój sakralny charakter. Przypisywanie Koranowi ludzkiego autorstwa jest - z muzułmańskiego punktu widzenia - bluźnierstwem. Sam tytuł powieści Szatańskie wersety, rozumiany dosłownie przez islamskich krytyków, sugerował jednak szatańskie autorstwo całej świętej księgi islamu. W rzeczywistości Rushdie nawiązywał do kontrowersyjnej tradycji islamskiej przywołującej pewne zdarzenie z życia Mahometa. Według niej prorok, by nawrócić na islam prominentnych członków swojego plemienia i uspokoić wrogo nastawionych mekkańczyków, otrzymał objawienie potwierdzające istnienie jeszcze trzech bogiń - al-Lat, al-Manat i al-Uzzy. Objawienie to spotkało się z ostrą reakcją muzułmanów, podważało bowiem nadrzędny dogmat islamu - wiarę w jednego Boga. Uznano je za nieakceptowalne ustępstwo na rzecz pogaństwa, a także za podszept szatana. Wersety te wkrótce zostały

³¹ Imię Mahometa nie występuje w powieści ani razu. Sam Rushdie jednak przyznał w jednym z wywiadów, że postać Mahounda jest autorską wersją proroka Mahometa: „Mahomet jest bardzo interesującą postacią. To jedyny prorok, o którym istnieją jakieś mniej więcej ustalone historyczne informacje. Czyni to z niego człowieka z krwi i kości, a więc podwójnie interesującego”. Zob. Shrabani Basus, Interview with Salman Rushdie, Sunday (India), Sept. 18-24, 1988, przedrukowany w: The Rushdie File (eds. L. Appignanesi and S. Maitland), Syracuse 1990, s. 32-33.

16