farmakokinetyka

jak org radzi sobie z lekami
paracelsus trucizna/lek/wszystko zal od dawki

wpływ org na lek (subst chem)
system: uwolnienie, absorpcja, dystrybucja, metabolizm, eliminacja (LADME)
wynik: zależność stęż od czasu

rysunek dawka, a stęzenie w osoczu


farmakokinetyka PK służy do:
indywidualizacji terapii
monitorowania terapi lekami o wąskim wsp terapeutycznym
zmniejsza ryzyko działań niepożądanych, a żeby nie braklo działań terapeut


lek ma
zakres subterapeutyczny, terapeutyczny, toksyczny (zal od ilości)

farmakokinetyczne powiązania:
kompartment zewnątrz kom, tkankowy <--> krew <-- absorpcja z p.pok. po podaniu doustnym
krew --> wydalanie nerkowe lub inne



absorpcja
opisuje wchłanianie leku do org (łożyska naczyniowego)
cechy leku wpływające na absorpcję: masa cząsteczk, jonizacja, rozpuszczalność (wł.hydrofilne), postać farmaceutyczna
czynniki zal od pacjenta: droga podania, pH soku żoł., zaw. p.pok (obecność pożywienia)
zmienne:
dr podania, rozp leku w h2o, koncentracja leku -jonizacja, pH, rodzaj transportera, wiązanie z białkami, wydolność ukł. krwionośnego przewodu pok
mechanizm:
dyfuzja, osmoza, filtracja, aktywny transport




leki o bud kwas nie jonizują w kwaśnym soku i łatwo przechodzą prze zbarierę p.pok
leki o bud zasadowej jonizują w żoł i słabiej wchłaniają się z żoł, ale lepiej w zas odc jelita

pułapka jonowa np.NSAID
lek nie zjonizowany do kom wnika
lek zjonizowany odbija się, bo jest mniej lipofilny

transport leku przez bł.kom:
bierne
aktywne
ułatwione

bierny zależy od:
przep bł kom
i dużo innych


biodostępność - określa jaka cz. leku osiągnie miejsce swojego działania (zwykle ukł krąż)


efekt pierwszego przejścia:
dot stopnia metabolizmu (transformacji) leku w wątrobie, po podaniu doustnym
im wyższy efekt pierw przejś, tym mniej leku dostaje się do krążenia

dystrybucja:
magazyny leku
- wiązanie do białek krwi,
- do tkanek (tk tł - lipofilność)
bariery
- krew-mózg,
- łożyskowa
objętość dystrybucji = całkowita ilość leku w org/stęż leku w org (może się ukrywać w magazynach)
opisuje dystryb w org i w miejscu działania
im większa obj dystr tym dłuższy t1/2
np:
dawka=10mg, steż=20mg/L, Vd=500ml
10mg, 2mg/L, Vd=5000ml (bo węgiel zmagazynował)

dystrybucja leku w org
dr pok - przewód - watroba - żółć - krew i chłonka
inne drogi i ich połączenia
i drogi ich wydalania


dystr leku do kompartmentów org:
plazma 3,5l
pł zewkom 14l
całk ilość wody 40l
płyn międzykom


rola wiązania leku przez białka osocza:
wzrost frakcji wolnej, aktywnej farmakologicznie daje toksyczny zakres



czynniki wpływ na obj dystr (Vd)
zdoln leku do wiaz z rec
przep bł kom



siła efektu to dawka, która da 50% max efektu
parametr porównujący leki



droga podania - latencja efektu
i.v. 30-60s
dotychczas 2-3min
inhalacja tak samo
podjęzyk 3-5min
i.m.10-20min
s.c.15-30min
doodbytniczo 5-30min
doustnie 30-90min
miejscowo (min do godz.)


biotransformacja:
proces metabolizmu leku przekształcajacy go w metabolity
-aktywne metabolity
-
-




metabolizm
leki i toksyny (ksenobiotyki) są rozpoznawane przez org jako obce
możliwy w płucach, krwi i watrobie CYP450 - faza pierwsza, a druga to sprzęganie
celem powstanie pochodnych mniej aktywnych i lepiej rozp w h20 i łatwiejsze eliminowanie




drogi met (wątroba)
fazaI - może dać aktywne met i nasilać działanie lub wpływać na t1/2
II - robi nieaktywne pochodne


definicje:
główne enzymy fazy I i II
substraty
inhibitory i śr.indukujące enzymy metaboliczne (CYP450)
genetyczny polimorfizm
detoksyfikacja


faza I II
hydroliza oksydacja redukcja sprzeagnie
m
uuuu, a fajne było porównanie enzymów fazy I i II



5-10% ludzi rasy białej ma wolniejszy metabolizm przez mutację
a żółci i czarni <2%


leku nie popijać sokami, a pół szklanki wody
one hamują metabolizm CYP3A, więc mamy toksyczną dawkę, zbyt wielka biodostępność


dehydrogenaza alkoholowa przekształca alkohol na aldehyd etylowy

rodz metabolizmu
metabolizm rzędu I - szybkość jest wprostprop do stęż substratu
rzędu zerowego - stała cz jest metabolizowana w jedn czasu
rzędu II - metabolizm zal od kwadratu substratu



wydalanie
główne
nerki - filtracja wydzielanie reabsorpcja
wątroba metabolizm wydzielanie
poboczne
też były 2



klirens (Cl) watrobowy (obj krwi L/min), z której w jedn czasu usówany jest lek

klirens nerkowy
główna droga
filtracja kłębkowa
cewkowa reabsorpcja/wydalanie



stała eliminacji Kel
szybkość eliminacji = Kel x ilość leku w org
szybkość eliminacji = CL x stęż w osoczu
stąd Kel = CL/Vd


stan stacjonarny stęż leku: stan w którym iloć podana jest = ilości wydalanej. podawanie w odstępach krótszych niż t1/2 i upłynie 5 okresów t1/2
leki z krótkim t1/2 osiągają szybcje te stężenie stacjonarne
stan idealny, do którego należy dążyć


specjalne populacje pacjentów
choroby nerek - zwiększamy odstępy w dawkowaniu
choroby watroby - dajemy mniejsze dawki i wzrost odstępów też

podzielmy ludzi:
wolno metabolizujący
pośrednio
intensywnie
ultraszybko


t1/2=0,693/Kel