POCHODZENIE SSśz
ÓW  GśDY SSśz
Oz
SZTśA
TNE
·ð Pierwsze ssaki pojawiÅ‚y si w górnym triasie. Grupa pÅ‚azów którÄ… byÅ‚y Terapsida (ssakoksztaÅ‚tne
miała
wiele cech wspólnych ze ssakami
·ð z Therapsida powstaÅ‚ szereg linii rozwojowych gadów, cz ć z tych linii wymarÅ‚a w trisie, ale dwie z nich
Gorgonopsida i Therocephalia zasługują na uwag .
Gorgonopsida - masywnie zbudowane gady
żð rozwój ko ci podniebiennych, które pó niej tworzÄ… podniebienie kostne ssaków
żð uchwa ma typowe cechy gadów, skÅ‚ada si z kilku ko ci
żð ko ć z bowa ma wiele cech ssaków
żð od nich wywodzÄ… si Cynodontin (drapie ne formy o kombinacji cech ssaków i gadów = grupa
po rednia

-ð czaszka przypominajÄ…ca czaszk ssaka
-ð wtórne podniebienie
-ð uz bienie zró nicowane morfologicznie i funkcjonalnie
-ð uchwa z wyra nÄ… dominacjÄ… ko ci z bowej
-ð koÅ„czyny podciÄ…gni te pod tułów
-ð stawem Å‚okciowym skierowanym do tyÅ‚u, a kolanowym do przodu
Therocephalia  grupa posiadająca wiele cech charakterystycznych dla ssaków, m.in.:
żð liczba czÅ‚onów w palcach
żð zanik otworu ciemieniowego
żð zmiany w budowie czaszki
żð staw uchwowy typu mieszanego (ssaczo-gadzi)
·ð umownÄ… granice mi dzy ssakami a gadami stanowi budowa uchwy oraz stawu uchwowego
·ð wiele cech wskazuje e w/w grupy:
- osiągn ły stałocieplno ć i zdolno ć do regulacji ciepłoty ciała
- posiadały przepon
- ciało ich pokryte było włosem
- posiadały wargi i policzki oraz zró nicowane uz bienie i wtórne podniebienie.
·ð rozwój ssaków przebiegaÅ‚ od mÅ‚odych ssaków ro lino ernych, posiadajÄ…cych zró nicowane uz bienie,
małych ssaków mi so ernych o ostrych kłach, ssaków posiadających dwa stawy uchwowe, ssaków
posiadających 1 staw uchwowy typu ssaczego i niewielkich ssaków owado ernych prowadzących
nadrzewny tryb ycia, w obr bie których w górnej jurze doszło do radiacji, która doprowadziła do
powstania linii prowadzących do współcze nie yjących torbaczy i ło yskowców.
CHśRśz
TERYSTYCZNE CECHY SSśz
ÓW
·ð staÅ‚ocieplne
·ð przystosowane do ró nych rodowisk, do ró nych warunków ycia- rodowiska wodnego, naziemnego,
nadrzewnego, podziemnego, powietrznego
·ð ciaÅ‚o z reguÅ‚y podzielone na gÅ‚ow , szyj , tułów i ogon
·ð pokrycie ciaÅ‚a: wielowarstwowy naskórek + skóra wÅ‚a ciwa + podskórna tkanka tÅ‚uszczowa
-ð obecno ć wytworów naskórka i skóry wÅ‚a ciwej a tak e ró norakich gruczołów
·ð u wi kszo ci ciaÅ‚o pokryte wÅ‚osem
·ð sprawny ukÅ‚ad ruchu- koÅ„czyny ustawione pionowo pod tuÅ‚owiem, u niektórych modyfikacje koÅ„czyn,
redukcja a nawet zanik
·ð czaszka:
-ð ko ci mózgoczaszki poÅ‚Ä…czone sÄ… ze sobÄ… szwami, tworzÄ… jednolitÄ… puszk
-ð uchwa zbudowana z jednej ko ci i poÅ‚Ä…czona stawowo z ko ciÄ… skroniowÄ…
-ð czaszka poÅ‚Ä…czona z kr gosÅ‚upem za pomocÄ… 2 kÅ‚ykci potylicznych
·ð szkielet:
-ð klatka piersiowa: ebra prawdziwe i rzekome
-ð redukcja obr czy barkowej (Å‚opatka z pozostaÅ‚o ciÄ… ko ci kruczej, u niektórych rozwini ty obojczyk

-ð kr gi krzy owe zro ni te w ko ć krzy owÄ…
·ð silny rozwój mi ni podskórnych
·ð ukÅ‚ad pokarmowy:
-ð dÅ‚ugo ć i budowa przewodu pokarmowego zale na od rodzaju spo ywanego pokarmu
-ð wargi, gruczoÅ‚y linowe, silnie umi niony j zyk
-ð z by typu tekodontycznego (patrz: pytanie 91

-ð oÅ‚Ä…dek prosty lub zÅ‚o ony (u prze uwaczy

-ð jelito grube zakoÅ„czone odbytem (u stekowców kloakÄ…

·ð ukÅ‚ad oddechowy:
-ð p cherzykowate pÅ‚uca
-ð obecno ć przepony (dzieli jam ciaÅ‚a na cz ć brzusznÄ… i piersiowÄ…

-ð obecno ć podniebienia wtórnego- oddzielenie jamy nosowej od g bowej
·ð ukÅ‚ad krwionoÅ›ny: serce: 2 przedsionki + 2 komory
·ð parzysta nerka ostateczna, przewód moczowy
·ð dobrze rozwini te mózgowie oraz narzÄ…dy zmysłów
·ð ukÅ‚ad rozrodczy:
-ð rozdzielnopÅ‚ciowo ć
-ð zapÅ‚odnienie wewn trzne (obecno ć narzÄ…du kopulacyjnego

-ð owodniowce
-ð yworodno ć (jajorodno ć u stekowców

-ð mÅ‚ode w poczÄ…tkowym okresie ycia od ywiajÄ… si mlekiem matki i pozostajÄ… przez dÅ‚u szy czas pod
jej opiekÄ…
PODOBIE STWś I RÓ NICE W BUDOWIE żORFOŻOGICZNEJ I śNśTOżICZNEJ
GśDÓW I SSśz
ÓW
CECHY MORFOLOGICZNE:
GADY SSAKI
-ð trzy typy budowy: ółwioksztaÅ‚tny,
jaszczurkokształtny, w okształtny
-ð ciaÅ‚o pokrywa kostno-rogowy pancerz ( ółwie
-ð ciaÅ‚o mogÄ… pokrywać wÅ‚osy
lub tarcze i Å‚uski (jaszczurki, krokodyle

-ð naskórek zrogowaciaÅ‚y ulega zÅ‚uszczeniu lub
zrzucaniu w postaci wylinki
-ð wibrysy sÄ… (np. narzÄ…d zmysÅ‚owy kota

-ð wibrysów brak
-ð cz sto wyst pujÄ… rogi i poro a
-ð rogi nie wyst pujÄ…
-ð obficie wyst pujÄ… gruczoÅ‚y skórne
-ð gruczoÅ‚y w skórze zazwyczaj nie wyst pujÄ…
-ð brak zdolno ci do autotomii
-ð zdolno ć do autotomii (jaszczurki

-ð du e zró nicowanie koÅ„czyn zwiÄ…zane
-ð pi ciopalczaste koÅ„czyny lub ich redukcja
z przystosowaniem do ycia
CECHY ANATOMICZNE:
-ð kr gosÅ‚up podzielony na 5 odcinków (wyj. -ð kr gosÅ‚up podzielony na 5 odcinków (szyjny,
w e
piersiowy, l d wiowy, krzy owy, ogonowy

-ð brak podniebienia twardego, niekiedy wtórne -ð wyst puje podniebienie twarde
podniebienie kostne
-ð uchwa zbudowana z trzech ko ci -ð uchwa zbudowana z jednej ko ci
-ð polifidontyzm (z by ulegajÄ… wymianie w ciÄ…gu -ð difiodontyzm (wymiana z bów mlecznych na
całego ycia
stałe

-ð homodontyzm -ð heterodontyzm
-ð mogÄ… wyst pować z by jadowe -ð brak z bów jadowych
-ð brak warg -ð wargi zazwyczaj wyst pujÄ… (wyj. walenie i
stekowce)
-ð pÅ‚uca gÄ…bczaste -ð pÅ‚uca p cherzykowate
-ð brak przepony (szczÄ…tkowy miesieÅ„ u -ð przepona
krokodyla)
-ð serce: 1 komora z niepeÅ‚nÄ… przegrodÄ… -ð serca: 2 komory i 2 przedsionki
(całkowita u krokodyli
oraz 2 przedsionki
-ð jedna kosteczka sÅ‚uchowa- strzemiÄ…czko, -ð trzy kosteczki sÅ‚uchowe,
-ð trzy powieki (górna, dolna, migawkowa
-ð dwie powieki (górna i doljna
,
-ð jajorodne, jajo yworodne, rzadko yworodne -ð yworodne (jajorodne prassaki

z
RYTERIś PODZIśA
U SYSTEżśTYCZNEGO SSśz
ÓW
Ssaki dzielimy ze wzgl du na typy rozrodu, na nast pujÄ…ce podgromady:
·ð prassaki  Prototheria
-ð zwierz ta jajorodne (jaja polilecytalne otaczane w parzystych jajowodach osÅ‚onkami; osÅ‚onka
zewn trzna jest twarda i zawiera du ą ilo ć w glanu wapnia)
-ð obecno ć gruczołów mlecznych
-ð caÅ‚kowita przegroda w sercu
-ð obecno ć przepony i p cherzykowa budowa pÅ‚uc
·ð ssaki ni sze  Metatheria
-ð nale Ä… do nich torbacze
-ð zwierz ta yworodne
-ð samica posiada podwójnÄ… macic i pochw
-ð płód jest niedorozwini ty i maÅ‚y w stosunku do ciaÅ‚a matki - dalszy rozwój przechodzi w tzw. torbie
lęgowej
·ð Å‚o yskowce (ssaki wy sze
 Placentalia (Eutheria)
-ð nale y tutaj 17 rz dów
-ð zwierz ta yworodne
-ð zarodek rozwija si , b dÄ…c w staÅ‚ym kontakcie z matkÄ… poprzez Å‚o ysko
-ð mÅ‚ode za rodzÄ… si w du ym stopniu rozwini te, same ssÄ…c mleko matki
http://notatek.pl/systematyka-strunowcow-ssaki?notatka
SYSTEżśTYz
ś SSśz
ÓW
Typ: Strunowce (= Chordata)
Podtyp: z
r gowce (= Vertebrata)
Nadgromada: uchwowce (= Gnathostomata)
Gromada: Ssaki (= Mammalia)
Podgromada: Prassaki (= Prototheria) ssaki jajorodne
RzÄ…d: Stekowce (=Monotremata)
Podgromada: Ssaki ni sze (= Metatheria)
RzÄ…d: Torbacze (= Marsupialia)
Podgromada: A
o yskowce (= Eutheria)
RzÄ…d: Nietoperze (= Chiroptera)
Gacek wielkouch  Plecotus auritus
RzÄ…d: Naczelne (= Primates)
RzÄ…d: Zaj czaki (= Lagomorpha)
z
rólik  Oryctolagus cuniculus
RzÄ…d: Gryzonie (= Rodentia)
Szczur w drowny  Rattus norvegicus
RzÄ…d: Nieparzystokopytne (=Perissodactyla)
z
oń domowy  Equus caballus
RzÄ…d: Parzystokopytne (= Artiodactyla)
PodrzÄ…d: Nieprze uwajÄ…ce (=Suiformes)
winia domowa  Sus domesticus
PodrzÄ…d: Prze uwajÄ…ce (= Ruminantia)
Jeleń szlachetny  Cervus elaphus
Sarna  Capreolus capreolus
Krowa domowa  Bos Taurus
Owca domowa  Ovis aries
RzÄ…d: Drapie ne (= Carnivora)
Pies domowy  Canis familiaris
RzÄ…d: PÅ‚etwonogie (= Pinnipedia)
RzÄ…d: Walenie (= Cetacea)
WSPÓA
CZESNE STEz
OWCE  CHARAKTERYSTYKA
·ð Stekowce (= Monotremata) to najprymitywniejsza grupa ssaków współcze nie yjÄ…cych (Å›ustralia,
Tasmania, Nowa Gwinea)
·ð jedyni przedstawiciele: dziobak i kolczatka
·ð budowÄ… nawiÄ…zujÄ… pod wieloma wzgl dami do gadów:
- brak grzebienia na Å‚opatce,
- jajorodne (jaja polilecytalne),
- układ moczowo-płciowy i pokarmowy uchodzą do kloaki
·ð cechy charakterystyczne, nawiÄ…zujÄ…ce do ssaków:
- gruczoły mleczne u samic,
- pokrycie ciała włosami,
- oparcie uchwy na ko ci skroniowej,
- 3 kosteczki słuchowe w uchu rodkowym,
- p cherzykowata budowa płuc,
- erytrocyty bezjÄ…drzaste,
- komora w sercu przedzielona całkowicie,
- przepona,
- stała, do ć niska temperatura ciała 31-32 C mo e ulegać wahaniom o 4-5 C.