Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
System
projektowania
modułowego
część 5
wzmacniacz musi być zatem tak zapro-
W piątej części  Systemu
Zasilanie
jektowany, aby eliminował te zakłócenia,
projektowania modułowego
Zastosowane w tym urzÄ…dzeniu
zachowując jednakże duże wzmocnie-
układy scalone mają różne wymagania
omówimy moduły wejściowe,
nie.
odnośnie napięcia zasilania. Koder-de-
procesorowe i wyjściowe,
Układ TBA2800 został specjalnie za-
koder (UM5750) może działać pod na-
projektowany do współpracy z czujni-
potrzebne do systemu zdalnego
pięciem od 3V do maksimum 11V. Ukła-
kiem podczerwieni, składa się z trzech
sterowania podczerwieniÄ…
dy CMOS, używane jako przerzutniki,
stopni wzmacniajÄ…cych i jest wyposa-
można zasilać napięciem od 3V do 15V.
dowolnego z modułów wyjściowych
żony w automatyczną regulację
Jednakże maksymalne napięcie zasila-
całej serii.
wzmocnienia. Jest to skomplikowany
nia przedwzmacniacza sygnałów pod-
układ w małej taniej obudowie.
Moduł wejściowy: odbiornik
czerwieni (TBA2800) wynosi 5,5V.
Cały schemat układu modułu wejścio-
podczerwieni
W rezultacie, do zasilania wszystkich
wego sygnałów podczerwieni jest przed-
modułów opisanych w tej części musi
z przedwzmacniaczem;
stawiony na rys. 5.1. W pierwszej chwi-
zostać zastosowane napięcie 5V (4,5V).
Moduły procesorowe: koder-
li wydaje siÄ™ on skomplikowany, ale po-
trzeba tylko sześciu elementów oprócz
dekoder, przerzutniki typu D, typu T Odbiornik podczerwieni
układu scalonego, którego producent
i typu J-K;
i wzmacniacz
zadbał o resztę. Kropkowaną ramką
Moduł wyjściowy: nadajnik
Istnieje cały szereg układów do od-
wyróżniono wewnętrzny schemat
podczerwieni z impulsowym bioru sygnałów podczerwieni, ale oma-
TBA2800 w formie schematu blokowe-
wianie różnych rozwiązań nie mieści się
go. Wzdłuż ramki są rozmieszczone nu-
stopniem wyjściowym Darlingtona
w ramach niniejszego artykułu. W wie-
mery wyprowadzeń układu scalonego.
dużej mocy.
lu katalogach podzespołów elektronicz-
Ma on dwa wyjścia, standardowe
System sterujÄ…cy zdalnego
nych można jednak znalez
ć zamienniki
przez końcówkę 7 i odwrócone przez
włączania i wyłączania, zestawiony dla proponowanej kombinacji fotodiody
8. Pojemności kondensatorów zostały
podczerwieni TIL100 i przedwzmacnia-
dobrane do przetwarzanego sygnału.
z tych modułów, jest opisany
cza TBA2800.
W przypadku innego rodzaju sygnałów
w projekcie  Strzelnica świetlna ,
Natężenie sygnałów wyjściowych
pojemności trzeba dobrać eksperymen-
układzie do sprawdzania
z fotodiod podczerwieni jest bardzo
talnie.
umiejętności celowania, małe, w sygnałach tych mogą się więc
Rezystor R1 izoluje w pewnym stop-
znalez
ć niepożądane zakłócenia, pocho-
niu wzmacniacz od reszty układu. Wraz
zamieszczonym w tym numerze
dzÄ…ce z innych z
ródeł promieniowania,
z kondensatorem C1 wygładza on do-
EdW.
jak lampy, czy światło słoneczne. Przed-
datkowo napięcie zasilające. Wszystkie
18 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/96
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
&!
µ
µ
Rys. 5.1. Schemat modułu wejściowego sygnałów podczerwieni, w którym zastosowano układ scalony TBA2800.
niewykorzystane wyprowadzenia powin- jeszcze tę zaletę, że układ można zapro- systemu wielokanałowego, takiego jak
no się pozostawić wolne. Moduł ten łą- gramować na odbiór konkretnego syg- do sterowania magnetowidem, ale wy-
czy się z opisanym dalej dekoderem nału, nawet jeżeli jest on znacznie słab- magałoby to zastosowania innych ukła-
przez wyjście odwracające 8. szy od innych z
ródeł podczerwieni, na dów scalonych.
przykład światła dziennego. Niezależnie od systemu przesyłania
Sprawdzanie układu
Istnieje wiele specjalnych układów sygnału sterującego, do którego taka pa-
Zgodnie z doświadczeniem autora, scalonych do kodowania i do dekodo- ra układów może być użyta, istotna jest
testowanie układów sterujących pod- wania dla różnych systemów sterowania identyczność kodu sygnału w obu ukła-
czerwieniÄ… jest jednÄ… z najbardziej frus- podczerwieniÄ…. W tym wypadku wybra- dach.
trujących dziedzin elektroniki. Pomocne no układ UM3750, który wykonuje oba te
Układ kodujący
mogą być przy tym poniższe uwagi, je- zadania. Może on być używany w wielu
żeli jest dostępny oscyloskop. (W razie rodzajach systemów, posługujących się Jedna z metod kodowania jest
braku oscyloskopu lepiej odłożyć spraw- podczerwienią, światłem widzialnym, fa- przedstawiona na rys. 5.2. S1...S12 mo-
dzanie tego układu do czasu uruchomie- lami radiowymi lub ultradz
więkowymi. gą być zwykłymi, dwurzędowymi (DIL)
nia nadajnika podczerwieni.) Układ ten służy do wysyłania kodu, defi- przełącznikami do druku albo po prostu
1.Wziąć do prób pilota do sterowania niowanego zwarciem z masą lub roz- wlutowanymi zworkami, których pozycje
magnetowidu lub telewizora. warciem dwunastu jego wyprowadzeń. tworzą określony kod. W celu wysłania
2.Połączyć masę oscyloskopu z 0V Możliwych kombinacji jest zatem 4096. tego kodu trzeba nacisnąć przycisk S13.
testowanego układu. Drugi układ UM3750 nastawia się na tę W czasie eksperymentowania wszyst-
3.Połączyć sondę oscyloskopu z ano- samą kombinację i generuje sygnał wy- kie wyprowadzenia 1...12 można zosta-
dą fotodiody podczerwieni, połączonej jściowy tylko wtedy, gdy odbierze ten wić wolne (nie połączone). Jedyną przy-
z końcówką 14 układu scalonego. sam kod. czyną zwarcia niektórych do masy mog-
4.Nacelować pilota na płaską część fo- Układ jest zaprogramowany na jeden łaby być potrzeba uniemożliwienia inne-
todiody i przycisnąć dowolny przy- tylko sygnał, służący na przykład do ot- mu systemowi zdalnego sterowania (z
cisk. Na ekranie oscyloskopu powinien warcia drzwi do garażu lub do zasunię- takim samym układem) przypadkowego
pojawić się sygnał. cia firanek. Można dostosować go do uruchomienia testowanego urządzenia.
5.Jeżeli nie, sprawdzić czy fotodioda jest
połączona we właściwy sposób
z układem (zob. rys. 1.14 w części
1).
6.Wzmocniony sygnał powinien pojawić
się na wyprowadzeniach 5 i 7 ukła-
du.
7.Znacznie wzmocniony sygnał powi-
nien być widoczny na wyprowadzeniu
7, a odwrócony na 8.
Kodowanie i dekodowanie
W wyniku odebrania każdej trans-
misji w podczerwieni na wyjściu odbior-
nika-wzmacniacza TBA2800 pojawia siÄ™
sygnał wyjściowy. Jednakże większość
z nas posiada jeden, a często kilka pi-
lotów podczerwieni. Do ich rozróżniania
jest więc konieczny proces kodowania
Rys. 5.2. Schemat modułu kodera.
i dekodowania sygnału. Kodowanie ma
19
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/96
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
rys. 5.5, ignoruje stan wejścia D, dopóki
napięcie wejścia zegarowego nie zosta-
nie przerzucone ze stanu niskiego do
wysokiego. Dla uproszczenia stan wy-
jścia Q\ nie będzie już wspominany, po-
nieważ zawsze jest odwrotny niż Q.
Załóżmy, że początkowo wyjście Q
jest w stanie niskim (0V), podobnie jak
wejście zegarowe CP. Jeżeli stan we-
jścia danych D zmieni się ze stanu nis-
kiego do wysokiego lub na odwrót, to
stan wyjścia nie zmieni się. Gdy wejście
danych D będzie w stanie wysokim
i w tym samym czasie wejście zegaro-
we CP zostanie przerzucone ze stanu
niskiego do wysokiego, to wyjście Q sko-
piuje wejście D, czyli przejdzie w stan
Rys. 5.3. Schemat modułu dekodera.
wysoki. Zmiana ta nastąpi dokładnie
w momencie przerzucania się wejścia
CP ze stanu niskiego w wysoki.
Obwód R1-C1 wyznacza częstotli- wia za pomocą krótkiego impulsu we- Jeżeli wejście D zostanie przerzuco-
wość kodowanego sygnału. Zależnie od jściowego przełączenie urządzenia wy- ne z powrotem do stanu niskiego, to
użytego systemu nadawania i odbioru, jściowego na nieograniczony czas. wyjścia nie zmienią stanu, nawet jeżeli
R1 i lub C1 mogą wymagać zmiany. Oczywiście w praktyce jest potrzebny wejście zegarowe będzie jeszcze
Jest bardzo ważne, aby identycznej jakiś sposób otwierania (kasowania) w stanie wysokim. Jeżeli wejście zega-
zmiany dokonać w układzie dekodera. przerzutnika w odpowiednim momen- rowe powróci do stanu niskiego, to wy-
cie. Zostanie więc krótko opisane kilka jścia i teraz nie zmienią stanu. Jednak-
Dekoder
bardziej złożonych przerzutników bista- że jeżeli wejście zegarowe zostanie zno-
Układ dekodera, bardzo podobny do bilnych. Są one ustawiane pierwszym wu przełączone do stanu wysokiego, to
układu kodera, jest pokazany na rys. odebranym impulsem a kasowane na- Q skopiuje stan wejścia D i przerzuci
5.3. Do testowania układów wyjście ko- stępnym itd. się w stan niski.
dera (rys. 5.2) można połączyć z we- Rekapitulując, na wyjście Q wpisuje
Przerzutniki bistabilne
jściem dekodera (rys. 5.3). Wyjście de- się stan wejścia D w momencie zmiany
kodera w okresie spoczynkowym pozo- W części 3 został omówiony prze- stanu na wejściu zegarowym z niskiego
staje w stanie wysokim. Gdy zostanie rzutnik bistabilny zestawiony z dwóch na wysoki. Wejścia SET i RESET mogą
odebrany poprawny kod wyjście to prze- bramek NOR (rys. 3. 11) i jego zastoso- być używane normalnie i kontrolują
chodzi na krótko (około 0,1s) w stan wanie w formie zatrzasku. Przerzutnik stan przerzutnika niezależnie od wejść D
niski. W rzeczywistości dekoder czeka taki jest to układ charakteryzujący się i CP, podobnie jak w przerzutniku RS.
na odbiór krótkiej serii czterech właści- dwoma stabilnymi stanami. Graficzny
Dodanie przycisków
wych kodów, co eliminuje możliwość sposób jego przedstawiania pokazuje
błędnego wyzwalania. rys. 5.4. Na rys. 5.6 pokazano, jak można
Obwód wyjściowy ma wydajność do Jeżeli założyć, że początkowo we- sprawdzać przerzutnik typu D za pomo-
2mA w stanie niskim (aktywnym). Wy- jścia SET (ustawiające) i RESET (kasu- cą przycisków czynnych (normalnie roz-
jście to można bezpośrednio wykorzys- jące) są w stanie niskim, po czym SET wartych). Każde z wejść jest utrzymy-
tać do sterowania LED za pośrednict- na moment zostanie przerzucone wane przez rezystor na poziomie 0V, do-
wem tranzystora, ale krótki czas trwania w stan wysoki, to wyjście Q zatrzaskuje póki naciśnięcie przycisku nie wymusi
impulsu wyjściowego skłania do posłu- się w stanie wysokim, a wyjście Q\ stanu wysokiego. Ta metoda przełącza-
żenia się przerzutnikiem monostabilnym (nie-Q) w stanie niskim. Gdy na mo- nia i polaryzacji została już pokazana
(opisanym w części 2, rys. 2.8 i rys. ment wejście RESET zostanie wprowa- w poprzednich częściach serii.
2.9), przedłużającym ten czas albo pros- dzone w stan wysoki, to wyjście Q zo-
tym układem zatrzaskowym (część 3, stanie zatrzaśnięte w stanie niskim,
rys. 3.8, 3.10 i 3.11). a Q\ w wysokim.
Wyzwalany krótkim impulsem prze- W przerzutniku typu D stosuje się
rzutnik monostabilny generuje impuls dwa dodatkowe wejścia, impulsów zega-
wyjściowy o wymaganej długości. rowych CP (clock pulse) i danych D
Układ przerzutnikowy natomiast umożli- (data). Przerzutnik taki, pokazany na
Rys. 5.5. Symbol przerzutnika typu D.
Rys. 5.4. Sposób przedstawiania przerzutnika bistabilnego.
20 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/96
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
garowy wywołuje przerzut Q do stanu
Uwaga praktyczna
wysokiego ... itd.
Jeżeli używa się przerzutnika typu D, takiego jak CMOS 4013B, dodatnie na- Należy zwrócić uwagę na fakt, że
Q przerzuca siÄ™ ze stanu niskiego do
pięcie zasilające doprowadza się do końcówki 14, a 0V do 7. Wszystkie wejścia
wysokiego z częstotliwością dwukrot-
muszą być w jakiś sposób połączone, czyli nie mogą być pozostawione wolne.
nie niższą od częstotliwości impulsów
W zależności od potrzeby łączy się je albo do 0V albo do +U. Na przykład układ
zegarowych. Z tej przyczyny układ ten
CMOS typu 4013B zawiera dwa przerzutniki typu D. Jeżeli jeden z nich nie jest
jest czasem nazywany dzielnikiem częs-
potrzebny, to wszystkie jego wejścia można połączyć z 0V. Natomiast wyjścia
totliwości.
należy pozostawić nie połączone.
Dwa przebiegi, pokazane na rys. 5.8,
ilustrują zależność stanów na wyjściu
Q od stanów na wejściu zegarowym
CP. Współczynnik wypełnienia (stosu-
nek szerokości impulsów do przerw)
sygnału zegarowego może być, ale nie
musi równy jedności, natomiast na wy-
jściu Q współczynnik ten zawsze wyno-
si 1, jeżeli tylko częstotliwość zegarowa
jest stabilna.
Takie przełączanie jest bardzo uży-
teczne. Można je na przykład wykorzys-
tać w prostym systemie sterującym, do
zdalnego włączenia światła jednym syg-
nałem i do wyłączenia następnym.
Moduły te można łączyć ze sobą kas-
kadowo (kilka modułów łączyć jeden za
Rys. 5.6. Schemat układu do testowania przerzutnika typu D.
drugim) i używać do dzielenia częstotli-
wości, każdy bowiem stopień dzieli
W praktyce ten sposób połączenia łączania, typu często stosowanego częstotliwość przez dwa. Połączone
wejść danych i zegarowego jest rzadko w telewizorach i innych urządzeniach. kaskadowo przerzutniki typu T są poka-
stosowany, ale jest użyteczny dla wejść Pierwsze naciśnięcie zatrzaskuje prze- zane na rys. 5.9. Na tej zasadzie są
SET i RESET i jest doskonałym spo- łącznik a drugie go zwalnia. Przerzutnik zbudowane liczniki dwójkowe. Na sche-
sobem eksperymentowania. Do monito- typu T dokonuje tego elektronicznie, macie przedstawiono trzy przerzutniki,
rowania stanów wyjścia Q można uży- i jak widać na rys. 5.7 może zostać łat- ale w ten sposób moniżnaczyć dowol-
wać woltomierza. Alternatywnym wskaz
- wo utworzony z przerzutnika typu D. ną ich liczbę. Wyjście Q\ każdego prze-
nikiem może być LED z szeregowym Odwrócone wyjście Q\ jest połączone rzutnika jest połączone z własnym we-
rezystorem około 330W, połączona po- z wejściem D. Dzięki temu połączeniu jściem D i równocześnie z wejściem
między wyjściem a 0V. wyjście Q zmienia stan za każdym zegarowym następnego stopnia. Jeżeli
Zastosowania przerzutników typu przejściem wejścia zegarowego ze sta- pomiędzy każdym wyjściem Q a masą
D mogą nie wydawać się oczywiste, ale nu niskiego do wysokiego. A oto jak on (0V) zostanie włączona LED (z odpo-
przerzutniki te są podstawowymi skład- działa. wiednim rezystorem szeregowym), to
nikami niemal wszystkich urządzeń li- Zaczynając od stanu początkowego, można obserwować zachowanie całego
czących i komputerowych, a przede w którym Q jest w stanie wysokim, systemu. Funkcje SET i RESET mogą
wszystkim dają się łatwo przekształcić a Q\ w niskim, gdy wejście zegarowe być używane tak jak dotychczas.
w bardzo użyteczne przerzutniki typu T. przechodzi ze stanu niskiego do wyso-
kiego, to stan wysoki z wejścia D (Q\
Przerzutnik typu T
jest w stanie wysokim) zostaje skopio-
Przerzutnik typu T działa podobnie wany do wyjścia Q. Pomimo że wejście
jak wciskowy przełącznik włączania-wy- zegarowe pozostaje w stanie wysokim,
wyjścia będą stabilne w nowym stanie,
ponieważ dane są kopiowane do Q tyl-
ko w momencie gdy wejście zegarowe
zmienia stan z niskiego na wysoki.
Wyjście Q\, a zatem i wejście D, są
teraz w stanie niskim. Nic siÄ™ nie stanie,
gdy wejście zegarowe powróci do stanu
niskiego. Jednakże gdy wejście zegaro-
we znowu przejdzie w stan wysoki, to
stan wejścia D zostanie skopiowany do
Q, którego stan przejdzie w niski, a za-
tem Q\ w stan wysoki.
Reasumując, działanie przerzutnika
typu T jest następujące:
Pierwszy impuls zegarowy wywołuje
Rys. 5.8. Przebiegi przedstawiajÄ…ce
przerzut Q do stanu wysokiego. Drugi
zależność stanów wyjścia od stanów
Rys. 5.7. Zastosowanie przerzutnika
impuls zegarowy wywołuje przerzut
wejścia w przerzutniku typu T.
typu D jako przerzutnika typu T.
Q do stanu niskiego. Trzeci impuls ze-
21
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/96
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Na poczÄ…tku cyklu w stanie wysokim jest
wyjście STOP, a wyjścia OPEN i CLOSE
w stanie niskim. Po naciśnięciu przycis-
ku w stan niski przechodzi STOP, a OPEN
w stan wysoki. Po następnym naciśnię-
ciu przycisku wyjście OPEN przechodzi
w stan niski, a STOP w wysoki. Dalsze
naciśnięcie przycisku wprowadza STOP
w stan niski, a CLOSE w wysoki. Następ-
ne naciśnięcie doprowadza moduł z po-
Rys. 5.9. Kaskadowe połączenie przerzutników typu T.
wrotem do stanu pierwotnego.
PodsumowujÄ…c, sekwencja sterowa-
na układem z rys. 5.11 przebiega na-
Tab. 5.1.
stępująco:
STOP - OPEN - STOP - CLOSE -
Wejście J Wejście K Wyjście Q
STOP
niski niski bez zmian
Taka powtarzalna sekwencja jest bar-
wysoki niski przerzut do stanu wysokiego
dzo użyteczna do zdalnego sterowania
niski wysoki przerzut do stanu niskiego
takich mechanizmów jak drzwi do gara-
wysoki wysoki przerzut za każdym impulsem zegarowym
żu, zasłony itp.
W celu zrozumienia działania tego
w 16-stykowej dwurzędowej (DIL) obu- układu trzeba najpierw przypomnieć so-
dowie. bie logikÄ™ tabeli prawdy bramki NOR,
w której stan wysoki jest oznaczony
Sterowanie logiczne
przez 1 a stan niski przez 0:
Czasami jest niezbędne wykonywa-
nie sekwencji poleceń, kolejno urucha- Wejście A Wejście B Wyjście
mianych impulsami zegarowymi. Jako 001
przykład może posłużyć rys. 5.11. 010
Przedstawia on dwa przerzutniki typu 100
D z dwoma bramkami NOR w ukła- 110
dzie sterowania sekwencjÄ… trzech pole-
ceń, OPEN (otwórz), CLOSE (zamknij) Odnosząc tę tabelę do IC2a, można
i STOP (zatrzymaj). przyjąć, że wejście 8 jest wejściem A,
Sekwencją tą steruje się sygnałem wejście 9 wejściem B, a wyjście 10 wy-
Rys. 5.10. Symbol przerzutnika typu doprowadzonym do wejścia zegarowego jściem. W IC2b są to odpowiednio we-
J-K. CP. Sygnał ten może zostać wzięty z in- jścia 12 i 13 oraz wyjście 11.
nego układu, albo może być generowa- W schemacie na rys. 5.11 impulsy
ny ręcznie przez naciskanie przycisku. zegarowe są doprowadzone do wejścia
Jak już wspomniano, wejścia nie mo-
gą być pozostawione wolne. Muszą zo-
stać połączone z 0V bezpośrednio albo
przez rezystory, jak na rys. 5.6, jeżeli po-
trzebne są przełączniki do ich kasowa-
nia i ustawiania.
Przerzutnik J-K
Przerzutnik J-K jest układem jeszcze
bardziej uniwersalnym. Jego symbol jest
pokazany na rys. 5.10. Wejścia SET
i RESET działają w ten sam sposób
Rys. 5.11. Układ sterujący sekwencją 3 poleceń.
jak w przerzutniku typu D. Oznacza to,
że są niezależne i mają pierszeństwo
przed wejściami J, K i CP.
Wejścia J i K wpływają na stan
Tabela 5.2. Tabela logiczna układu z rys. 5.11.
wyjść, ale tylko w momencie przerzutu
wejścia zegarowego ze stanu niskiego
Uwarunkowanie IC1 IC1 IC1 IC1 IC2 IC2 Stan
do wysokiego (tab. 5.1). Innymi słowy,
przerzutnik J-K działa tak jak przerzutnik
wyjście 1 2 13 12 10 11
T, gdy stan wejść J i K jest wysoki.
Przerzutnik typu J-K jest bardziej
reset 0 1 0 1 0 0 stop
uniwersalny od standardowego prze-
1-szy impuls 1 0 0 1 1 0 open
rzutnika typu D, jest jednak nieco od
niego droższy i ma więcej wyprowa- 2-gi impuls 0 1 1 0 0 0 stop
dzeń.
3-ci impuls 1 0 1 0 0 1 close
Typowym przykładem podwójnego
4-ty impuls 0 1 0 1 0 0 stop
przerzutnika J-K jest CMOS 4027B
22 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/96
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
Klocki elektroniczne
zegarowego 3 IC1a. Jego wyjście TR1, znajdują się dwa tranzystory two-
Moduł wyjściowy
Q (1) nie jest wykorzystane, a wyjście rzące parę. W praktyce może to być al-
Opisywany moduł pokazuje sposób
Q\ (2) służy jako z
ródło impulsów zega- bo jeden tranzystor Darlingtona, taki jak
połączenia kodera z tranzystorem Dar-
rowych dla następnego przerzutnika TIP121 lub TIP122, albo dwa oddzielne
lingtona, tworzÄ…cych razem nadajnik
oraz dostarcza logicznego poziomu we- tranzystory npn, jak BC184L lub podob-
zdalnego sterowania podczerwieniÄ….
jściowego do wejść B obu bramek ny z tranzystorem mocy np. TIP41A.
Sposób kodowania sygnału został poka-
NOR, IC2a i IC2b. A zatem: Oporność równolegle połączonych
zany na rys. 5.2. Potrzebny jest jeszcze
- poziom wyjścia 10 IC2a jest rezultatem rezystorów R2...R4 (3,3W) pozwala na
sposób takiego wzmocnienia prądu, aby
funkcji NOR pomiędzy poziomem wy- przepływ prądu o natężeniu około 2A.
można było wysterować trzy podczerwo-
jścia 2 IC1a i poziomem wyjścia 13 Oczywiście ani LED, ani zwykłe baterie
ne LED do pełnej ich mocy.
IC1b. nie zniosą tak dużego prądu. W ukła-
W części 1 opisano parę tranzysto- dzie więc znalazł się dodatkowy rezystor
- poziom wyjścia 11 IC2b jest rezultatem
funkcji NOR pomiędzy poziomem wy- rów w układzie Darlingtona do wzmac- 100W, R12, który ogranicza prąd do po-
jścia 2 IC1a i poziomem wyjścia 12 niania małych prądów (rys. 1.13b). ziomu niższego od 100mA. Rezystor ten
IC1b. Głównym układem nadajnika na sche- zbytnio zmniejszyłby zasięg nadajnika,
Sekwencja logiczna jest zestawiona macie na rys. 5.12 jest układ Darlingto- więc prądem tym ładuje się kondensator
w tabeli 5.2. elektrolityczny C1. Po naciśnięciu przy-
na. W kropkowanej ramce oznaczonej
cisku S1 z kondensatora przez krótką
chwilę płynie prąd o dużym natężeniu.
Impuls jest zbyt krótki, aby wywołać ja-
&!
kąkolwiek szkodę, ale jego natężenie
wystarcza do zwiększenia zasięgu na-
&! &! &!
dajnika do kilku metrów.
Jak już wspomniano w części 1,
tranzystory nie zaczną przewodzić, do-
póki do bazy (b) przez rezystor R1 nie
zostanie doprowadzone napięcie co naj-
mniej 1,4V. Napięcie to zwykle ma po-
µ
stać impulsową, moduł ten może więc
być sterowany przez uprzednio opisany
moduł kodera.
Dioda D4 służy do ochrony przed
Rys. 5.12. Schemat nadajnika podczerwieni. skutkami omyłkowego odwrócenia na-
pięcia zasilającego. Bateria wtedy zosta-
Å‚aby zwarta przez diodÄ™ i rezystor, co
byłoby lepszą alternatywą od zniszcze-
nia całego układu. Można użyć diody
szeregowej zamiast równoległej, ale
spadek napięcia na jej oporności prze-
wodzenia powodowałby stratę cennej
mocy.
W czasie uruchamiania nadajnika
warto sprawdzić jego własności kierun-
kowe. Przy starannym celowaniu nadaj-
nikiem w kierunku odbiornika może
okazać się, że wystarczą dwie diody,
a nawet jedna. Warto także poekspery-
mentować z podczerwonymi LED
o zwiększonej wydajności, jeżeli są do-
stępne.
Wyprowadzenia
Opisy wyprowadzeń półprzewodni-
ków stosowanych w  Systemie zostały
zamieszczone w części 1, rys. 1.14.
Wyprowadzenia przerzutników CMOS
4013 i 4027, diod TIL138 i TIL100 sÄ…
podane na rys. 5.13.
Część szósta
W części 6  Systemu projektowania
modułowego zostaną omówione: odkłó-
canie przełączników, liczniki i dekoder-
sterownik wyświetlacza ciekłokrystalicz-
nego.
Max Horsey
Rys. 5.13. Dodatkowe opisy wyprowadzeń półprzewodników.
23
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/96