9576709618

tylko lyk. że zgnęb n drutami Mąjdaoka Kitek*o roby w doi przyjętym jako dzień teb ku kra ohc kobiety kładą kwiaty w baraku 41.

Majorowi Krabowi, który iet ny ma mogiły, lot nar odebrał przynąjmmcj oanay aa godną, matę nawet wzniosłą śmierć Ntjjaśnajszą jej wersję i tanowi przypuszczenie te zmarł od kuk. na rękach wiernego źołnśena Nam lorka bacrae równa* pod uwagę lane wahamy wydarzeń ramykającyck tsograftę ojca. auieniyrzayrh o tykę. że przytrafiły hę w czyimi tyciu. Tak więc major mógł być arcaziowany na Lubełaaccylaae w 1944 roku wraz z grupą ołkerów AK I wywieaoey w głąb Rosą. albo praetywny wojnę w oflagu uwięziony aa Pomorzu Zachodami pad sfingowanym zarzutem udziału w i ptak u i •katany wraz z tany ml na katerć Każda z tych weny dobrze wkomponowuj aaę w ifaige nobikiowancgo w XVII wieku rodu. w którym powinien byt — mówi narratorka i chodzi jej o uzyakame modcto*c| genealogu iDtehgrnckyg — dziadek powataaicc. zaylka aa Sybir, .demokratyczne zrozumwiue dla medob ludzkiej'', założenie koka .Straeka'. kult Marazalka. A Lak te ubrana biak^czerwono choiaka. zakaz imsatua oę ^gdy Ojczyzna w eaewok". wreszcie bohatenka knkrć ojca w oatatmej wojna

Mana utraciła rodowód wraz ze fcmeroą nąjhfcżaryeh Nie tainirye wipc pamięć o mm. aai ładne materialne świadectwa iej przzsziośo Ją wśasna pamięć aęga czasów. gdy zaalazia schronień* w obcych domach Nawet to. co dotyczy rodziców, czy dziadków ■tanowi tylko nrzępy wspomną a Zapamięiala ap. te babka, po bot na Żydówka, przed śmiercią z głodu poproatla o kotlet woprzowy Po wcęetc przekazano jej aamowar. który n*óel ze sobą. me wiadomo dlaczego, pędzony do obozu dziadek Zaalazia w nim potem zwitek pergaminu ze atowami z Kaiąg Mojżeszowych. brzmiących jak okrutna drwina: .Aby aę rozmeotyly dm twoje i ryoó» twnich w zaczai, którą prtywągł Pa a ojcom twoim, keby dal im. póki aaebo win nad zxmtą~

Z tych talonaych szczątków przeszłości ate da uę złożyć rodowodu Nawet to. co uałytzala od angielskie] rodziny o uebrncj tacy. aa której lokaj w białych rękawiczkach w nowi do talonu rodziców korespondencję w taden apoaób ae określa jet tożsamości Dramat utraty rodziny pogłębiał dramat wykorzenana Poczucie strachu i samotności. te aajlepMi znane dotąd uczucia i odtąd Małe ją nawiedzające, przeminęły aa krótko w czasu powitania warszawskiego. odczuwała wtedy radość, te _do wszystka h uneląą" Satysfakcji współuczestniczenia nalomiait doznała po raz pierwszy w październiku 1954 roku ■ Pozorni u. gdzie hędg. przypadkowym ohacrwaiorem manifestacji. zaczęła nagłe, jak iaai, klaskać i akaadować iłowo .wolność** Windy właśaie pojęła, te t bycia z maymi motna czerpać tę .jasność**. której zazdrościła Mara

Radość wspólnoty przyszło jej jednak odkujne rozpadem iwtau. jodynę go jaki mula Jego nieskomplikowaną opiymisiyczaą wnją zawierały gruntowaie przeczytane w »*w stadiów broszury Córka majora KraHa była na tyk mocno zakoranaona w twoim wiaiaym śwmcac, by me szukać innych. Subłokaiorka była znikąd. Tym chętswej zgodziła aię. te u labtrymk ku kuś f.„> kmdr pakoleme potrzeba* w lameto śsojśs wJnpwgi lapewmtema. it kwiat może był ^eowtedlrwy (a 100) O tę wlałaic obiecaną sprawiedliwo*. jq chodziło, więc mc starała uę nawet dostrzegać podejrzanej prostoty, z jaką wyjaśmaoo jej ujenaee świata I oto światło okazywało aię złudne W' |968 roku przeżyła jeszcze wtirząi odrzucenia i dofwero po widu latach Krateru zaoferowała jej cnotliwo* odnalezienia iwcgo miejsca w i poleczeni iwie Wszystko, co dnalo uę w powojenne] hMiont narodu pmetywala z pozycji lubiokaiorki. dotyczyło to jej inaczej m* pozostałych W dramatycznym paerwszym dniu stanu wojennego, gdy znowu .wszystkim było st/auna". wipółnota ugrożenu. obawy o juuo pozwohły yej poczuć twoją do wszystkich przynależność Poprzedniego dnia uczeumczyla w obradach Koogresu Kultury Połskiq. IJ grudnia spisuje nazwiska aresztowanych, którym trzeba posłać Żywność i odzież. a nanępoego dma lamsena być na mszy w Kościele łw Anny. Te ipoaiamczw zachowania M autentycznym aktem wipółuczcsintczcnia. łwiadectwem odzyskana tożsamości kuli ui ow^

Opowiadanie o losach Sublokaiorki obejmuje najwatnsejsze i najbardziej dramatyczne momenty polskiej bisioru powojenne], oglądane przez pryzmat konkretnych życiorysów Okresy przełomów, które w szczególny spnaób odcisnęły aię na losach SuMokalorki i innych prezentowanych bohaterów. ■ więc lata okupacji i zakończeni! wojny, konać łat czterdziestych, rok I9i4, 1961 i 19*1 wyłaniają w książce KraII swe nieoficjalne, niepodręcznikowe obleźć Autorka nic zajmuje cię jednak mechanizmami hsstonł. rac próbuje układać opowiadanych wydarzeń w ciąg odsłaniające logikę I sens współczesnych dzejów. uwagę skupa przede wszystkim na poaLawach etycznych swoich bohaterów Dlatego tak uważna rejestruje kh zachowana i reakcje, słowa i gesty

D&ęki kondensacji t wy rami ości materiału fabularnego Snddokaiorka jesl czymś w<ccj tui tylko opowieścią o mozolnym, pełnym udręk .dochodzeniu do polskości*' żydowska) dziewczynki a potem dojrzalej kobiety Ksiąika a jeat równter przejmującą opowieścią o rodowodach, wywodzącą się z różnych środowisk ipośeczeych i kręgów kulturowych inteligencji, o dramatach )q splątanych przez historię losów Odsianja nan jq świadomości, pcoiawy moralne, światopoglądy a także rozczarowana, kompleksy, obreąjc. I wreszcie — aktualną ijtuacj ipołcc/ną Stblokaiorku jest jakby syntetycznym izkurem do zbiorowego konterfektu współczesną inieiigenc)i potok*) Szkcem zaledwie, takie dlatego, że mc ma zak ooczcma. urywa się w momencie kolejnego przełomu, kiedy nowa rzcczywnatość jeszcze się nic ustalili i mc jeat pewoc w jakim kierunku będzie ewoluować.

Sensy i znaczenia SsAakaioekt rozlokowane tą na różnych poziomach utworu, przede wszystkim dzięki dużej świadocaości warsztatu puarskago Stosowane przez autorkę zatarg przesuwana nę od reportażu do fikcji i jednoczesny dyiuns wobec koowcnqt fabularnych oraz reguł b terać kią narracji (które jakby samoczynna poprze eitctyzację. cnjiologizację zmierzają do .podnasicna swojego standardu') pcorwaląją uzyskać formę o ogromną nośności i wydolności literackie]

Nism KwB WSta.il. IIWS. fwyt INI « IN

STANISLA* JAN KRÓLIK

CZŁOWIEK — WIECZNY TUŁACZ

źfój< tylko zd&ył wszystkiego doiył / wszystkie* pezeiył wnyitko prze tył / leby idcftył hrtai aswi/iąć w dkmi wysbtcbał — pisał Aleksander Rounfcśd w poemacie żeby To rozwinięte zdanie zamyka w sobie i zamierzenia, i poetycką realizację autora — koóczy uę słowami .wiersz jesl próbą oczyszczenia*'. Cytowany teku powstał w początku lal aedenidzicaiątych. aęgnątem po mego po otrzymaniu drugiego tomiku Olka. ś*t*i om atiWrA (Wyd I Jtrrackie. 1976) Zacząłem pisać reernzję. ale doeedlem do wniosku, że mc bardzo wiem. gdzie miałbym dać ją do diuku Piąty już tomik, czyta o y dzięki grzeczności bliźniego, tomik wydany w Izraelu, jest jednak powodem, aby nadrobić zaJegłośd i napisać chociaż kilka zdaó

Mulimy zacząć od początku Rozrnfcłd urodził się w 1941 roku w Tambnww (ZSRR) Można powiedzieć, że od urodzata jedynie wędrował W Polsce pozostał, mimo iż jego rodzice wyemigrowali w latach sześćdziesiątych do Izraela Debiutował późno, w 1966 roku. niencnal równocześnie na lamach ..Nadodrra” i .Folki Satyn*^-. Chociaż poaiada biografię właściwą dla prozaika czy report et a. lo wypowiada «ę jedynie tekstami poetyckimi życie i twórczość Akksandra Rozenfelda to zestaw kolejnych sprzeczności Gdy rodzice z aioatrą rozpoczynali wymuszoną emigrację do Izraela — _PAX” w ramach .Zeszytów Poetyckich" przygotował jego zbiorek Do ciebie mówię (ukazał się w 1970 roku) W lalach sscdemdaeaiątyeh z jedną strony aulor odwiedzał i wyzyskiwał poetycko budowy ggamy (np poemat Bekhatów). czyb mówiąc prosto odśwncżal ścieżki śp socrealizmu — z drugiej pisał utwory zdecydowanie przrowiijwne (np Tośrrąry h«rank). które ukazały uę w 1911 roku w krakowskim ABC {Próba noMiar/t). a część z nieb recytowana byk w Szczecinie podceas odsłonięcia Pomnika Poległych Stoczniowców Od 1971 do 1911 roku n>osikał w Lublinie, tulą] wydal (1971) zeszyt poetycki Jeśli mam był obrernV W Lubhnic pracował c2as jakd w Wojewódzkim Domu Kultury, jednak czat niezbędny do otrzymania renty uzupełniał m tn pracą w restauracji (kiedyś by powiedziano — jako portier) oraz w kinie W Lublina rozpoczął studia polootsiyczac w Katolakim Uniwersytecie Lubelskim — z ukończenia zrezygnował W |9lł roku przeniósł aię do Krakowskiego Oddtału ZLP i wyjechał Ciąg dalszy dopisuję z okładki piątego tomiku m emigracji w hraeł* od JO V! I9ŚJ — ku ofóhemo zdilmiemót ptdhkufe itadal w Polece — ma tom* obeemy ikhadają ttf wiersze elfictowo pisane w kraju, częklawo w Izraelu Juban Korohauaer pisał we wuępa do Próby rttmlwtaefi iż Aleksander