page0128

118

się od znanego jedynie tą tylko cechą, że nie jest znanem aktualnie w chwili obecnej; jeżeli pojęcie to jest słusznem, to istotnie takiego nieświadomego nie ma co zbroić w wielką potęgę. Ma ono potęgę rzeczywistości, której odpowiada, ale jego cecha nieświadomego nic do niej nie dodaje. Rzecz ma się z nim jak z przyszłą wiedzą. Żaden z uczonych nie zawaha się przyznać, że wiedza ta będzie piękniejszą i głębszą, niż wiedza już dokonana, ale wyższość jej nie pochodzi stąd, że jest nieznana, lecz ze zjawisk jakie obejmie. Żeby nieświadomemu, jak je tu rozumiemy, nadać druzgoczącą wyższość nad świadomem jako takiem, trze-baby przyjąć, że świadomość jest nietylko niepotrzebnym zbytkiem, ale jeszcze upadkiem tych sił, którym towarzyszy.

Po drugie, wzbraniamy się przyjąć, że świadomość sama mogłaby stać się nieświadomą i niejako trwać dalej w formie nieświadomej. Znaczyłoby to, naszem zdaniem, zbliżać dwie koncepcye sprzeczne między sobą, znaczyłoby zaprzeczać poprzednio potwierdziwszy. Z chwilą gdy świadomość zagaśnie, nic po niej nie zostaje, chyba tylko warunki jej pojawienia się, warunki od niej różne. Między dwoma momentami świadomości rozdzie-lonemi przez czas nieświadomości, nie istnieje, i istnieć nie może żaden związek. Niezdolny jestem wyobrazić sobie, jaki mógłby być ten zwią zek, jeśliby nie miał być materyalnym, to jest, dostarczonym przez przedmioty. Mówiłem już, że teza substancyonalistyczna próbuje ustanowić ciągłość

http://rcin.org.pl