page0051

41

tylko przypuszczają, że umysł może mieć świadomość tylko własnych swoich stanów.

Wspomnieliśmy, że inni filozofowie utrzymują że »rzeczy, które postrzegamy są w istocie rzeczami, które istnieją«. Tomasz Reid przynajmniej w niektórych ustępach swych dzieł, bronił teoryi bezpośredniego postrzegania czyli intuicyi. Bronił jej też Hamilton w sposób bardziej kategoryczny^ł). W ostatnich czasach podjął ją na nowo głęboki i subtelny filozof Bergson. Nie mogąc zgodzić się, by układ nerwowy był substratem poznania, i służył nam do postrzegania, Berson czyni zeń narząd jedynie motorowy i naucza, że części czuciowe układu, to znaczy nerwy dośrodkowe, wzrokowy, słuchowy i t. d. pobudzone, zgoła nie wywołują wrażenia. Ich celem jest tylko przeprowadzić wtrząśnienia z peryferyii do peryferyi, to _#znaczy: od przedmiotów zewnętrznych do mięśni ciała. Hypoteza ta, istotnie nieco trudna do zrozumienia, stawia umysł, jeśli się nie mylę, jako siłę postrzegającą i wyobrażającą w przerwie zawartej między przedmiotem zewnętrznym a ciałem tak, że umysł postawiony jest w bezpośrednią styczność z przedmiotami zewnętrznymi i zna je tak, jak są.

Widzimy, że trzy te interpretacye, spirytystyczna, eksperymentalna i metafizyczna, są zasadniczo sprzeczne z interpretacyą powyżej przez

^l) Czytaj rozdział X. Filozofii Hamiltona przez Stuarta Mill’a p. 176 i dalsze (stronice przekładu francuskiego).

http://rcin.org.pl