9580798315

Dramat jest najsilniejszą realizacją artystyczną poezji. Dramat zapowiada niemal zciwszc kres jednej, a początek innej epoki. [...] Dramat, w najwyższym i najrozleglejszym znaczeniu tego wyrazu, winien łączyć wszystkie żywioły poezji prawdziwie narodowej, podobnie jak instytucja polityczna narodu powinna wyrażać wszystkie jego dążności polityczne. [...] U chrześcijan dramat poczyna się w epoce bohaterskiej, po wyprawach krzyżowych; wspaniałe jego zarysy mamy w misteriach. Przedstawiono tu również cały wszechświat, tak jak go pojmowało chrześcijaństwo. Teatr ukazywał nam niebo wraz Z duchami niebieskimi, ziemię, to jest właściwą scenę krąg działań ludzkich, oraz piekło, wyobrażane jako paszcza szatana, skąd wychodzili przedstawiciele zła, zła wszelkiego rodzaju, poczynając od zdrady, a kończąc na błazeństwie.¹

Zanim przejdziemy do rozważań porównawczych należy zatem przypomnieć, jakimi cechami charakterystycznymi wyróżniał się dramat średniowiecza.

Dramat średniowieczny zdominowany był przez tematykę religijną, a jego podstawowym zadaniem było przybliżenie tez doktryny chrześcijańskiej poprzez teatralną ilustrację wydarzeń przedstawianych w Biblii. Oprócz dramatu liturgicznego, związanego (jak sama nazwa wskazuje) z liturgią kościelną o tematyce ewangelicznej na tyle ściśle, że nie stanowił on utworu w pełni samodzielnego, najbardziej znanymi formami dramatycznymi tej epoki były misterium i moralitet. Widowiska te czerpały tematy z Pis-*

ma Świętego i żywotów świętych. Oba gatunki sąspecyficzne właśnie ze względu na materiał, na którym opierały swoją fabułę. Oba gatunki zawierają określone tezy moralne zgodne z chrześcijańską skalą wartości i w związku z tym zawierają także wymowę moralistyczną, dydaktyczną.

Misterium to widowisko dramatyczne o tematyce zaczerpniętej ze Starego Testamentu lub Now>ego Testamentu powstałe około XII-XIII w., grywane w czasie świąt religijnych w kościołach bądź na placach miejskich. Stosunkowo wcześnie w misterium oprócz elementów religijno-dydaktycznych pojawiły się sceny o charakterze realistyczno-rodzajowym i komiczno-satyrycznym.

Misterium było widowiskiem, które ujmowało przekaz biblijny w dwojaki sposób. Z jednej strony misterium traktowało Biblię w sposób świecki: jako przekaz historyczny, który był prawdziwym opisem realnych, współczes-

38

1

A. Mickiewicz, Literatura Słowiańska, kurs trzeci i czwarty, [W:] Dzieła, Warszawa 1955, s.

117-118.