page0415

411

robaczkowy jest najsilniej rozwinięty u zwierząt kopytowych, nieprzeżuwających (np. u konia ma on pojemność kilku litrów tak, że stanowi niejako drugi żołądek, w którym pokarm roślinny zostaje strawiony), to niepodobna oprzeć się wnioskowi, iż wyrostek robaczkowy w miarę przekształcania się dawniejszych form zwierzęcych na zwierzęta mięsożerne stawał się narządem zbytecznym, i że marnieć zaczął wskutek nieużywania go przy procesach trawienia.

Zgoła przeczyć nie myślimy, iż wyjaśnienie powyższe genezy narządów szczątkowych ma na pierwszy rzut oka pozory wszelkie wielkiego prawdopodobieństwa. Wszelako, aby na tych narządach można było oprzeć dowód, iż przeobrażenie gatunków rzeczywiście niegdyś się odbyło, należałoby wprzód znać dokładnie rolę, jaką owe narządy spełniają w organizmach, czyli trzebaby wpierw udowodnić, że owe narządy są faktycznie szczątkowymi. Któryż jednak przyrodnik mógłby niezbicie zaręczyć, że ten lub ów narząd jest w organizmie zbyteczny, owszem dla niego nieużyteczny? Niegdyś nie znano roli gruczołu tarczykowego, a poznano ją dopiero wtedy, kiedy się doświadczalnie przekonano, że brak tego gruczołu wpływa bardzo ujemnie na wzrost organizmu człowieka, że powoduje jego kretynizm. Frenolog Gall poczytywał móżdżek mały za siedzibę zmysłu płciowego, gdyż w wieku dziecięcym jego stosunek do mózgu wielkiego jest 1 : 9, a w wieku dojrzałym jak 1 : 5; ten sam narząd uważał tizyolog Lordat za sensorium ogólne, a dopiero badania najnowsze stwierdziły właściwą rolę fizyologi-czną móżdżku. Prof. Nusbaum widzi w gruczole szyszkowym, który u ptaków i zwierząt ssących jest małym, niedokształco-nym, a u gadów silnie rozwiniętym, tylko pozostałość innego narządu, »najprawdopodobniej oka nieparzystego czyli czoło-wegow¹), które znikało w biegu rozwoju filogenetycznego w miarę tego, jak wydoskonalały się oczy parzyste. Tymczasem prof. Leydig z Wiirzburga wykazał, iż ów gruczołek służy celom układu limfatycznego ²). Zresztą nikt nie uwierzy w to, iż jakiś organizm wytwarzał z siebie oko lub nawet 3 ócz, jak supponuje prof. Nusbaum, li tylko pod wpływem chęci widze-

') Por. Nusbaum: Rozwój życia organicznego, str. 266 nastp. ²) Por. Gander Abstamrnungslehre j. w. str. 83

http://rcin.org.pl