9621685901

Nasi Mistrzowie

Po powrocie do Paryża, w 1958 r. Marian podjął się organizacji w College de France swojego nowego laboratorium o nazwie Laboratorium Morfologii Eksperymentalnej i Endokrynologii, w którym kontynuował badania rozpoczęte w USA.

Do laboratorium prof. Courriera wrócił na pewien czas ze Stanów Zjednoczonych dr Roger Guillemin (późniejszy laureat Nagrody Nobla) i razem z M. Jutiszem rozpoczęli wspólne prace nad izolacją czynnika uwalniającego LH (LRF, GnRH). W pierwszych dwóch publikacjach z Marianem Jutiszem jako pierwszym autorem przedstawiono dowód, że zarówno GnRH, jak i TRH są peptydami. Nieco później, w listopadzie 1963 r., Roger Guillemin opuścił laboratorium prof. Courriera przenosząc się do Houston w Stanach Zjednoczonych. Marian postanowił skoncentrować się na badaniu mechanizmu działania GnRH na komórkę przysadki, stosując otrzymany przez siebie prawie homogenny preparat tego neurohormonu. Już w 1966 r. udowodnił, że GnRH stymuluje nie tylko uwalnianie, ale także syntezę LH, a w 1970 r. wykazał, że jony wapnia i magnezu są istotne w uwalnianiu FSH i jego biosyntezy in vitro. W 1967 r. uzyskał przeciwciała przeciw owczemu LH i opracował radioimmunologiczną metodę oznaczania owczego LH.

Prof. Marian Jutisz był we Francji pionierem w zastosowaniu oznaczania radioimmunologicz-nego białkowych hormonów przysadki. W jego laboratorium otrzymano bardzo czyste preparaty owczego i bydlęcego LH, owczego i ludzkiego FSH oraz określono skład aminokwasowy owczego FSH. Przeprowadzono również badania nad polimorfizmem owczego i bydlęcego LH oraz jego podjednostek.

W 1965 r. Komitet Fizjologiczny CNRS zaproponował prof. Marianowi Jutiszowi stworzenie pracowni do otrzymywania białkowych hormonów przysadki owcy i bydła. Pracownia ta istniała przez 11 łat, najpierw w College de France, a później w Gif-sur-Yvette.

Jesienią 1964 r. prof. Marian Jutisz otrzymał nominację na stanowisko dyrektora de Recherche

w CNRS, a w 1970 r. decyzją władz CNRS został dyrektorem Laboratoire des Hormones Poly-peptidiques w Gif-sur-Yvette, dokąd przeniósł się wiosną 1972 r. razem ze swoimi współpracownikami. Stanowisko to piastował do końca 1989 r., to jest do przejścia na emeryturę.

W 1972 r. dr Bernard Kerdelhue otrzymał w tym Laboratorium przeciwciała przeciw syntetycznemu GnRH i opracował metodę radioim-munologicznego oznaczania GnRH w podwzgórzu i innych tkankach. To przeciwciało zostało również zastosowane do lokalizacji GnRH w komórkach i zakończeniach nerwowych podwzgórza szczura metodą immunocytochemiczną. Mechanizm działania GnRH na komórkę gonadotropową przysadki badał także dr Raymond Counis, jego wybitny uczeń i obecny następca Profesora. Stosując techniki biologii molekularnej stwierdził, że GnRH stymuluje biosyntezę łańcuchów polipeptydowych LH oraz, że dwu-acyloglicerole są wewnątrzkomórkowymi pośrednikami jego działania.

Należy również wspomnieć o szerokiej współpracy, rozległych kontaktach i wysokiej pozycji, jakie prof. Jutisz miał we Francji, na całym świecie, a także w Polsce. Na szczególne podkreślenie zasługuje współpraca z prof. Eugeniuszem Domańskim, z którego zespołem nawiązał bliską i długotrwałą współpracę, między jego laboratorium a Instytutem Fizjologii i Żywienia Zwierząt PAN w Jabłonnej. Wielu młodych naukowców z Instytutu w Jabłonnej pracowało w jego laboratorium w Gif-sur-Yvette (Kazimierz Kochman, Jolanta Polkowska, Ewa Woliń-ska-Witort, Alina Gajewska). Te kontakty naukowe i wspólne badania zostały oficjalnie uznane w roku 1975 przez zawarcie umowy naukowej

0    współpracy i wymianie naukowej między PAN 119

1    CNRS. Współpraca ta trwa do dziś; kontynuowa- -

na przez następcę Profesora, Raymonda Counis.

Prof. Marian Jutisz współpracował również z prof. Markiem Pawlikowskim i prof. Jolantą Kunert-Radek z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi oraz z prof. Bogusławą Baranowską z Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomo-

Konspekt nr 2/2007 (29)