9621686726

Samogłoski. 17

więcej. Zależnie od tych ruchów języka i w tym szeregu rozróżniamy samogłoskę niską [a], średnią [o] i wysoką [u] (obacz rys. 19, 22 i 23).

Przy wymawianiu samogłosek [o i], jak to widać z podanych rysunków i co przedewszystkiem stwierdzić można przez osobiste spostrzeżenia ^l), język wysuwa się ku przodowi i podnosi się ku-górze w przedniej części jamy ustnej, a przy wymawianiu samogłosek [o u] język cofa się wstecz i podnosi się kugórze w tylnej części jamy ustnej. Dlatego też samogłoski [e i] nazywają się przed niemi, a samogłoski [o u]—ty lnem i. Tylną, ale niższą od [o] jest także samogłoska [a]. Przy samogłosce [y] język wznosi się kugórze w środkowej części jamy ustnej, to też samogłoska ta jest środkowa.

§ 11. Kształt i rozmiary otwarcia ustnego, wpływające na brzmienie samogłosek, zależą od położenia nietylko języka, ale także warg. Jeżeli oprzemy palce na kątach warg i będziemy wymawiali samogłoski [e-o] [i-u], to spostrzeżemy, że przy wymawianiu [e i] wargi się cofają, kąty warg się rozsuwają, a otwór wargowy się spłaszcza; przy wymawianiu [o u] wargi się wysuwają ku przodowi, kąty warg się zsuwają, a otwór wargowy zaokrągla. To drugie położenie warg nazywa się położeniem

.^er^^Wystarczy położyć palec na język i wymawiać samogłoski [a—e—i];

zy pierwszym szeregu język wysuwa się coraz bardziej naprzód, pizy szeregu. drugim cofa się stopniowo wtył.

St. Szober.— Gramatyka j<z. polak. U. — 2