9621686945

84 Zespoły fonematów w złożonych jednostkach ionolog.

pauza, czyli urwanie przesuwającego się przez świadomość szeregu fonologicznego.

Granice fonologiczne zdania mogą by^rć dwojakie, zależnie od tego, czy zdanie zaczyna jakieś wypowiedzenie, czy też znajduje się w jego środku lub w końcu: w pierwszym wypadku granicą początkową zdania jest granica początkowa wypowiedzenia, a granicą końcową mniejsza lub większa pauza, a prze-dewszystkiem charakterystyczny spadek intonacji, w wypadku zaś drugim granicą początkową zdania jest granica końcowa zdania poprzedniego, a granicą końcową spadek intonacji bądź granica końcowa całego wypowiedzenia.

Granice fonologiczne wyrazu również mogą być dwojakie, zależnie od tego, czy wyraz się znajduje na początku zdania, czy też w jego środku lub w końcu; w pierwszym wypadku granicą początkową wyrazu jest granica początkowa zdania, a granicą końcową zgłoska, następująca po zgłosce przyciskowej ; w wypadku natomiast drugim granicą początkową wyrazu jest granica końcowa wyrazu poprzedniego, a granicą końcową— albo zgłoska, następująca po zgłosce przyciskowej—albo ponadto granica końcowa zdania.

Tak więc wypowiedzenie, zdanie i wyraz są tworami nie-tyłko znaczeniowemi, lecz także fonołogicznemi i pozostają względem siebie nietylko w ustosunkowaniu znaczeniowem, lecz także fonologicznem. Jak znaczeniowo, tak i fonologicznie wypowiedzenie może rozpadać się na zdania, a zdania na wyrazy. Między podzielnością znaczeniową a fonologiczną tych tworów panuje na ogół zupełna zgoda. Zgodność ta kończy się jednak na wyrazie. Podzielność znaczeniowa (morfologiczna) a fonologiczną wyrazu bywa zazwyczaj różna: cząstki morfologiczne (znaczeniowe) wyrazu (przedrostki, rdzenie i przyrostki; tematy i końcówki) i jego cząstki fonologiczne (zgłoski) niezawsze się z sobą zgadzają, np. wod-a, ale wo-da.

Ze stanowiska fonologicznego zarysowywa się więc następujący stosunek hierarchiczny: fonemat jako cząstka zgłoski, zgłoska jako cząstka wyrazu, wyraz jako cząstka zdania i zda-