9733773860

3. Teren badań

3.1. Położenie i granice

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska jest makroregionem położonym w południowej Polsce, zajmującym powierzchnię 2615 km² (Kondracki 1988). Teren len rozciąga się między Krakowem a Częstochową pasmem wzniesień o wysokości 300—500 m n.p.m. i długości około 100 km (ryc. 1). Najwyższym wzniesieniem jest lu Góra Zamkowa (Góra Janowskiego) — 515 m n.p.m.

—    wraz ze znajdującymi się na niej ruinami zamku Ogrodzieniec (to najwyższe wzniesienie wyżynne w Polsce).

Północną granicę Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej stanowi przełom Warty pod Częstochową. Wschodnia granica przebiega w przybliżeniu na linii Krasice, Zalesice, Lelów, Irządze, Żarnowiec, Wysocice i dalej doliną Dłubni aż do Krakowa. Południową granicę tego obszaru tworzy Dolina Wisły (Kotlina Oświęcimska, Brama Krakowska), a zachodnią

—    granica z Wyżyną Śląską, przebiegająca wzdłuż linii Wygiełzów, Chrzanów, Trzebinia, Olkusz, a następnie tzw. kuestą jurajską, ciągnącą się wschodnim brzegiem Doliny Górnej Warty aż do Częstochowy.

sprzyjał wtedy intensywnym procesom krasowym. Podczas orogenezy alpejskiej, która ukształtowała południową część Wyżyny, powstały Rów Krzeszowicki i Garb Tenczyński

0    typowej zrębowej budowie, a w czasie zalewu mioceńskiego znaczna część obniżeń wypełniła się grubą warstwą utworów ilastycłi (Zinkow 1988). Ostatecznie teren ten został w pełni ukształtowany w epoce lodowcowej (plejstocen). Tylko dwa zlodowacenia (krakowskie

1    środkowopolskie) sięgnęły na teren Wyżyny, ale nie pokryły prawdopodobnie jej najwyższych partii. Topniejący lodowiec pozostawiał w dolinacłi i obniżeniach terenu olbrzymie masy piasku, a pod koniec okresu zlodowaceń, głównie w części południowej i wschodniej tego obszaru, zostały osadzone przez wiatry kilkumetrowe osady lessów (Michalik 1974).

W przeważającej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej występują ubogie gleby bielicowe wytworzone z piasków i glin, jedynie w centrum i na wschodzie dominują żyźniejsze gleby brunatne wykształcające się na lessach. Często spotykamy tu również zasobne w składniki pokarmowe rędziny węglanowe, towarzyszące głównie skałom wapiennym (patrz rozdz. 5.5, ryc. 85—87). Poza tym w dolinach rzek i obniżeniach terenu występują mady oraz różne typy gleb bagiennych (Musierowicz 1961).

3.2. Geologia i gleby

Najstarszym elementem krajobrazu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej są skały wapienne, które osadziło morze górnojurajskie około 150 min lat temu. Obecna rzeźba tego obszaru została jednak uformowana przede wszystkim 12 w trzeciorzędzie — ciepły i wilgotny klimat

3.3. Regionalizacja fizycznogeograficzna

W podziałach lizycznogeograficznych Wyżyna Krakowsko-Częstochowska jest traktowana jako odrębny makroregion (Kondracki 1988) albo łączona z Wyżyną Wieluńską i nazywana