9576709108

występowania niż trzcinnik. Fruticetyzacja wyrażona masowym pojawianiem się jeżyny gruczołowatej jest najczęstszą formą degeneracyjną w Beskidzie Małym. Nie wykazuje ścisłej korelacji z określonym typem zbiorowiska. Równie często stwierdzano fruticetyzację na siedliskach żyznych, eu - i mezotroficznych jak i uboższych, kwaśnych. Potwierdza to zatem fakt, że gatunek ten związany jest z terenami o zwiększonej presji gospodarczej i jest wskaźnikiem degeneracji zbiorowisk leśnych.

Również Mikyśka [1964, 1968] przypisuje bardzo duży wpływ zmianom czynnika świetlnego na powstawanie modyfikacyjnych przeobrażeń fitocenoz.

Presja ze strony człowieka może wyrażać się również poprzez sadzenie gatunków drzew obcych danemu siedlisku co powoduje znaczące zmiany w zbiorowiskach. Skutki wprowadzania Pinus syhestris i Larix decidua do fitocenoz leśnych był przedmiotem wielu opracowań i prac badawczych [Olaczek 1972, 1974 b, Kurowski 1979, Krotoska i in. 1985, Olaczek, Piotrowska 1986, Jakubowska-Gabara 1985, Jakubowska-Gabara 1994, Herbich 1982, Stachurska 1998]. W tym miejscu należałoby rozważyć adekwatność stosowania terminu neofityzacja, w odniesieniu do nasadzeń sosny w borach świerkowych. Dotychczas nasadzenia gatunków iglastych na siedliskach lasów liściastych i borów mieszanych określano w literaturze mianem pinetyzacja. Obecność sosny w Bazzanio-Piceetum nastręcza zasadnicze pytanie: czy termin neofityzacja jest prawidłowy przy opisie tego zbiorowiska? Z jednej strony sosna jest tu poza swym naturalnym zasięgiem, została sztucznie wprowadzona przez człowieka, z drugiej jednak strony istnieją w polskich górach reliktowe laski sosnowe [por. Matuszkiewicz W. i A. 1975], świadczące

0    naturalnej obecności tego gatunku w szacie leśnej Karpat czy Sudetów w przeszłości. Zdając się na wyniki analizy pochodzenia Pinus syhestris w górach, autorka przyjmuje za Stachnowiczem [2001], że wspomniany gatunek jest antropofitem. Tym samym uznaje obecność sosny w płatach dolnoreglowej świerczyny na torfie za przejaw neofityzacji. Traktowanie sosny zwyczajnej jako elementu obcego na terenie badań, skłania do umieszczania jej w grupie gatunków towarzyszących, a nie jakby to wynikało, z przyjętej w niniejszej pracy, systematyki Matuszkiewicza [2001] w klasie Yaccinio-Piceetea. Ponadto tak ujęta neofityzacja winna być rozumiana jako forma presji, w odróżnieniu od sytuacji, kiedy termin ten oznacza formę degeneracji obrazującą spontaniczne wnikanie gatunków obcego pochodzenia do płatów roślinnych.

Kolejny problem, który wynika z prowadzonej dyskusji dotyczy udziału sosny

1    modrzewia w zbiorowiskach grądowych lub na siedliskach grądowych. Dylemat dotyczy określenia formy: czy jest to klasyczny przykład pinetyzacji w rozumieniu Olaczka [1972],

- 158-