9576709153

niemiecki do masowego wprowadzania świerka obcej proweniencji. W praktyce leśnej oznaczało to zaświerczanie obszarów leśnych bez względu na różnice siedlisk przy równoczesnej eliminacji buka. Nagminnie stosowano praktyki tępienia siewek Fagus syhatica i A bies alba, z powodzeniem wykorzystywanych w Karpatach przy szablonowym wprowadzaniu Picea abies [Wierdak 1927], w celu ograniczenia ekspansji tych gatunków. W związku z rozpowszechnieniem monokultur świerkowych w latach 1870-1925 ogromnej zmianie uległ krajobraz Beskidu Małego. Powstałe drzewostany zajęły głównie miejsce mieszanych lasów bukowo-jodłowych i dolnoreglowego boru jodłowo-świerkowego [Myczkowski l.c., za Sosnowskim 1925, Kaweckim l.c.]. Cechowała je jednogatunkowość i równowiekowość, czego konsekwencją było zwiększenie zagrożenia gradacją szkodników owadzich i grzybowych, wskutek braku naturalnego oporu środowiska [Grodzki i in. 1999].

Polityce zaświerczania terenów Beskidu Małego towarzyszyła ponadto masowa gospodarka rabunkowa. Pozostałe drzewostany w piętrze regla dolnego, w większości jodłowo-bukowe, bukowo-jodłowe, z udziałem lub bez świerka, od połowy XIX wieku i przez pierwsze dziesiątki XX wieku były przedmiotem nadmiernych wyrębów w rębni zupełnej bez względu na skład gatunkowy, wystawę i nachylenie stoków. O rozmieszczeniu w czasie tych wyrębów świadczyć może poniższe zestawienie [Kulig 1968].

Porównanie klas wieku drzewostanów na przełomie XIX i XX wieku    Tabela 5

Rok	Powierzchnia lasów w klasach wieku - ha						Razem
	I	II	III	IV	V	halizny
1893	10814	6221	4029	2491	14239	-	37759
1928	7905,77	9176,91	9585,52	4568,09	4711,71	-	36032,38

Jak wynika z tabeli 5, powierzchnia zajmowana przez najstarsze drzewostany [V klasa] zmalała z 37% w 1893 roku do 13% w roku 1928. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy upatrywać w sposobie wyrębu drzew w dużych leśnych majątkach, gdzie głównym priorytetem był zysk finansowy. W celu ograniczenia wydatków związanych z budową i utrzymaniem dróg leśnych, wycinki dokonywano jednorazowo, na dużych łącznych powierzchniach obejmujących bardzo często całe zbocza lub zlewnie potoków. Ścinkę prowadzono tam najczęściej w okresie wiosennym i letnim, rzadziej w jesieni. Wyróbkę rozkładano zazwyczaj na dwa lata; w pierwszym roku pobierano drewno użytkowe, a w drugim opałowe. Po zakończeniu wyróbki i spuszczeniu drewna do dolin, oczyszczano

-26-