984502055

PIŚMIENNICTWO

heraldykę szwedzką. W jaki sposób jednak stara się p. Ko* chanowski udowodnić, że Skandynawia i runy były macierzą całej w ogóle heraldyki zachodniej? Pobieżnie naruszywszy heraldykę skandynawską, krótko bardzo zatrzymuje się nad francuską i niemiecką. Heraldykę niemiecką nagina gwałtownie do przewodniej swej myśli, t. j. do pochodzenia normandzkiego, nie licząc się wcale w tym razie z najnowszym postępem badań heraldycznych w Niemczech, które od czasu ukazania się dzieła Homayera ,.Haus—und H ofmarken", kolebkę heraldyki ojczystej upatrują przeważnie w mieszczańskich gmerkach. Gdyby nawet Francja i Niemcy ua tematach runicznych swoje herbownictwo oparły, logicznie nie byłoby to jeszcze znamieniem, a tym mniej wystarczającym dowodem na to, że i cała Europa za ich poszła przykładem. Dowolne to zresztą rozumowanie p. Kochanowskiego, do dowolnego też doprowadziło wniosku, wyrażonego w tych słowach: „Reassumując to, co powiedziałem, byłbym przekonania, że nietylko na wschodzie, alewo-gólew całej Europie, runy dostarczyły pierwotnie tematów herbowych, które z biegiem czasu mniej lub więcej wszędzie podobnym ulegały zmianom*’.

Dla okazania i uznania heraldyki s z we d z ki ej za źródło heraldyki polskiej, zebrał p. Kochanowski dosyć poważne dowody, naliczywszy pomiędzy dwoma niespełna tysiącami herbów szwedzkich, siedem procent takich, które albo zupełnie bez zmiany, albo też z małemi zewnętrznemi odróżnieniami spotykają się w heraldyce polskiej. Autor badał heraldykę szwedzką z wielkiego herbarza, jeszcze w zeszłym stuleciu w Sztokholmie wydrukowanego, będącego własnością gabinetu archeologicznego uniwers. Jagieł. P. Kochanowski, chcąc uniknąć zbytniego rozszerzania się w swej pracy, zestawu! w odsyłaczu bez żadnych rysunków kilkanaście nazw herbów polskich z numerami pokrewnych im herbów szwedzkich, według liczb wspomnianego herbarza i przez to, jak się sam słusznie wyra

ził, każe czytelnikowi „jurare in verba magistri“, każe wierzyć sobie na słowo, skoro nikt bez dokładnych rysunkowych szematów nie mo

że mieć pojęcia o tern podobieństwie, a trudno wymagać, aby każdy interesowany jeździł do Krakowa i prosił prof. Lepkowskiego o pokazanie herbarza. Lecz to nic było także zamiarem p. Kochanow

skiego.

Autor, o ile nam się zdaje, chciał tylko zwrócić uwagę na heraldykę szwedzką, chciał wzbudzić nad nią studya porównawcze, dla wydobycia historyozofów naszych z błędnego koła liypotez, w jakiem obecnie wirują. Z tego względu można mu wybaczyć brak źródłowego opracowania tego przedmiotu. Stanowczo lantazyjuje atoli autor, gdy twierdzi, że runy dostarczyły calój Europie tematów herbowych, które z upływem czasu wszędzio podlegały jednakowym zmianom, a więc tak, jak np. w Polsce: przeniesieniu z drzewca na chorągiew, uświęceniu i uherbieniu.