9914713864

Rc enzje

współczesnych Dotyczy to nie tylko historii politycznej Polski powojennej, ale również II Rzeczypospolitej, której dzieje powinny być już wolne od uproszczeń politycznych choćby tylko z racji upływu czasu. Patrząc pod tym kątem nie można nie zauważyć, że wiele opracowań dotyczących okresu międzywojennego nie spełnia kryteriów obiektywności historycznej, co można tłumaczyć brakiem właściwego warsztatu naukowego autorów lub ich uległością wobec tzw. mód interpretacyjnych, dostosowanych do aktualnego zapotrzebowania politycznego. Z tego między innymi powodu nowa książka Michała Śliwy — wybitnego historyka polskiej myśli socjalistycznej — zasługuje na szczególną uwagę zarówno profesjonalisty, jak i poszukującego pełniejszej wiedzy o dwudziestoleciu.

Historia Polski międzywojennej Michała Śliwy stanowi oryginalne opracowanie dziejów II Rzeczypospolitej napisane na tle historii powszechnej zwłaszcza krajów sąsiedzkich, których polityka zewnętrzna i wewnętrzna silnie determinowała powstanie i rozwój niepodległego państwa polskiego. Dzięki temu szerszemu kontekstowi historycznemu czytelnik może uchwycić najważniejsze związki i zależności między wydarzeniami zachodzącymi w Polsce a uwarunkowaniami zewnętrznymi. Taki przede wszystkim charakter mają trzy pierwsze rozdziały opisujące proces odradzania się państwa polskiego po 123 latach jego nieobecności na mapie Europy, m in. postanowienia konferencji wersalskiej, rozwój ważniejszych wydarzeń w byłych państwach zaborczych oraz początki niepodległej władzy na ziemiach polskich. Takie ujęcie historyczne pokazuje złożoność tego procesu i trudności, na jakie natrafiały ówczesne polskie elity polityczne w odbudowie państwa polskiego. Przedstawione są tam także spory koncepcyjne o granice państwa, a przede wszystkim problemy ich realizacji w warunkach walki zbrojnej niemal na wszystkich jej kierunkach. Równocześnie z ustalaniem granic Polski wewnątrz tworzącego się

149

państwa trwała polityczna walka o kształt ustroju państwa, którą książka w zwięzłej formie relacjonuje, poczynając od fazy tworzenia władzy państwowej, i okresu prac nad przygotowaniem konstytucji i jej uchwalenia w dniu 17 marca 1921 r. Kie pominięto w niej tak ważnych z punktu widzenia społecznego kwestii, jak: reforma rolna i ustawodawstwo socjalne, chroniące pracowników najemnych. Wszystkie kontrowersyjne i złożone zagadnienia tego okresu prezentowane są za pomocą solidnej faktografii, bez zbędnej terminologii wartościującej.

Pozostałe dalsze cztery rozdziały charakteryzują się podobną konstrukcją przedstawiania najważniejszych wydarzeń politycznych i społeczno-gospodarczych. Selekcja tych wydarzeń została przeprowadzona z uwzględnieniem wpływu, jaki wywarły na rozwój społeczeństwa i niepodległego państwa. Pierwszy okres stabilizacji państwa polskiego ilustruje opis funkcjonowania mechanizmów demokracji parlamentarnej począwszy od wyborów parlamentarnych w 1922 r., które nie wyłoniły zdecydowanej większości politycznej, pozwalającej na formowanie stabilnych gabinetów rządowych, a na przyczynach, przygotowaniu i przeprowadzeniu zamachu majowego skończywszy. Już w początkowym okresie funkcjonowania systemu stworzonego przez Konstytucję marcową wystąpił kryzys polityczny związany z wyborem pierwszego Prezydenta RP — Gabriela Narutowicza i jego zabójstwem przez fanatycznego nacjonalistę. To pierwsze morderstwo polityczne położyło się cieniem na młodej polskiej demokracji i pokazało jak kruche były jej podstawy. Nie przypadkiem więc autor przytoczył w rozdziale czwartym ten tragiczny fakt i wskazał na atmosferę, jaką wytworzyła ówczesna prawica, a przede wszystkim Narodowa Demokracja w czasie i po wyborze niechcianego przez siebie Prezydenta RP Wprawdzie światli politycy' Narodowej Demokracji odcięli się od tej zbrodni to jednak klimat politycznej wrogości, który wytworzyło to ugrupowanie poprzez kampanię oszczerstw przeciw' Narutowi-