9914714121

Dydaktyka

Alicja Baluch

Katedra

czyli ceremonie naukowe

Na początku 2000 roku w Akademii Pedagogicznej w Krakowie, w Instytucie Filologii Polskiej, została erygowana Katedra Literatury dla Dzieci i Młodzieży. Pomimo prób sformułowania innej nazwy, w której pojawiłyby się słowa: kultura literacka, podkultura dziecięca, komunikacja, czy ikonosfe-ra, Rada Wydziału zdecydowała zostawić starą, wypróbowaną formułę — literatura dla dzieci i młodzieży — z której korzystały różne ośrodki badań w Polsce: poznański z Centrum Sztuki dla Dziecka, wTocławski, gdański i warszawski z Fundacją Książki dla Dziecka i czasopismem „Guliwer”.

Krakowska Katedra Literatury dla Dzieci i Młodzieży w składzie: prof. dr bab. Alicja Baluch (kierow-nik Katedr)'), prof. dr hab. Józef Zbigniew Białek, autor trzeciego tomu podręcznika literatury dziecięco-młodzieżowej, dr Bogumiła Małek, dr Maria Ostasz, mgr Małgorzata Chrobak, jest otwarta na współpracę z bibliotekoznawcami (dr Marią Jazow⁷ską Gumulską i dr Bożeną Pietrzyk), którzy pierwsi podjęli inicjatywę utworzenia takiej Katedry w Uczelni i pedagogami pracującymi w' zespole kierowanym przez dr Marię Guśpiel. Spodziewamy się też gości z innych wydziałów i placówek naukowych, pisarzy, nauczycieli, rodziców, a nawet dzieci. Głównym zadaniem nowo utworzonej Katedry jest bow⁷iem skupienie środowiska wokół spraw⁷ książki dla dzieci, sztuki dla dziecka i związanych z tym problemów edukacyjnych i etycznych — pojawiających się w^r szkole, bibliotece, domu.

Dlatego w planie wykładów kursowych i monograficznych dla studentów II i IV roku polonistyki, AP pojawią się (oprócz tradycyjnych tematów dotyczących funkcji książki i czytelnictwa w życiu dziecka, a także ciągów historycznoliterackich) now⁷e ważne tematy i zagadnienia — np. możliwości i granice dziecięcej konkretyzacji tekstu literackiego, wartości ludyczne utworów dla dzieci i młodzieży, współdziałanie tej literatury z innymi środkami przekazu (chodzi tu przede wszystkim o multimedia), o kody lektury i style odbioru (w tym młodzieżowa gry fabularne— RPG), krytyka tematyczna i milograficzna, których założenia odpowiadają strukturze literatury osobnej, a także literatura dla dzieci i młodzieży jako ważny komponent kształcenia nauczyciela.

Z prezentacji tych zagadnień wynika, że tym, co będzie wyróżniać krakowską Katedrę Literatury dla Dzieci i Młodzieży jest skupienie się na teoretycznych problemach kultury' literackiej dotyczącej literatury osobnej. Zaplecze estetyczno-filozoficzne dla tak zaprogramowanych badań, a także wykładów, ćwiczeń i seminariów stanowią idee Herberta Reada. Wywodząca się z jego inspiracji problematyka visual literacy, pozwala uznać pierwszeństwo obrazu przed myślą dyskursywną. Sytuacja ta odpowiada możliwościom percepcyjnym dziecka, które myśli obrazami i prowadzi do koncepcji cultural literacy, czyli wizualnego charakteru współczesnej cywilizacji.

Pierwszym krokiem w⁷ tym kierunku jest proponowana przez Jerzego Cieślików skiego — alfa-betyzacja kultury⁷... a potem — może uda się stworzyć w⁷ Polsce, tak jak w Szwecji. Instytut Książki dla Dziecka, fen szwedzki instytut, wspierany przez rząd, ma za zadanie dbać — wszelkimi sposobami — o rozwój czytelnictwa dzieci w swoim kraju oraz szerzyć za granicą wiedzę o szwedzkim społeczeństwie i szwedzkiej kulturze.

Ale na razie pierwszym zamierzeniem naszego skromnego zespołu jest przygotowanie edycji najnowszych prac naukowców z Polski i zagranicy (właśnie ze Szwecji i Japonii), z dziedziny literatury dla małych i młodych odbiorców. Księga ta będzie poświęcona liderowi „dziecięcego” literaturoznawstwa — profesorowi Józefowi Zbigniewowi Białkowi — w⁷ 40 lecie pracy naukowej. Profesor dobrze pamięta czasy, kiedy literatura „paidialna” była traktowana jak „Kopciuszek”; dziś o jej królewskim bogactwie świadczy stale rosnąca bibliografia prac naukowych w interesującym nas przedmiocie.

A więc — wiwat, niech żyją w⁷szyscy bohaterowie książek dla dzieci i ich czytelnicy — mali i duzi.

Alicja Baluch