9988995806

Helena Kisilowska

Jednym z podstawowych instrumentów regulacji stosunków we współczesnym państwie jest prawo tworzone i chronione przez władzę publiczną. Zmianom ustawodawstwa muszą towarzyszyć zmiany w świadomości społecznej, a kształt prawa ma w tym przypadku ogromne znaczenie. Dobre prawo sprzyja tworzeniu społeczeństwa obywatelskiego, złe wprowadza chaos i powoduje brak zaufania do państwa. Prawo jest niezwykle ważnym elementem funkcjonowania nowoczesnego państwa.

Współczesne społeczeństwa muszą same zdecydować, jak dziś, poprzez właściwe regulacje prawne, należy zreformować proces administrowania państwem. Aby ustalić kierunki niezbędnych reform, konieczne jest spojrzenie na prawo poprzez funkcje, jakie powinno ono spełniać, aby zaspokoić określone potrzeby społeczne. Zwolennicy pozytywizmu prawniczego, mający znaczące wpływy wśród polskich prawników, podkreślają trzy cechy prawa: to, że dotyczy ono zewnętrznego zachowania ludzi względem siebie, że jest ustanawiane przez uznany przez ludzi autorytet i że jego przestrzeganie jest zagwarantowane przez przymus, którym może posługiwać się państwo. Takie podejście do nauki prawa powoduje jednak brak szerszej wizji aksjologicznych podstaw prawa, a co za tym idzie - pozbawienie prawa jego długofalowych funkcji kształtowania stosunków społecznych (Stelmachowski 2000, s. 11; Kisilowski 2009, s. 15).

Jeśli na kwestie koniecznych reform administrowania państwem spojrzymy z takiej funkcjonalnej i systemowej perspektywy, sprawą kluczową staje się usprawnienie mechanizmu identyfikacji przez państwo interesów i potrzeb społeczeństwa i jego grup. Wiele naukowych analiz, zarówno tradycji agregatywnej, jak i deliberatywnej, wprost utożsamia demokrację z realizacją interesu publicznego czy też dobra wspólnego. To państwo jest bowiem dla społeczeństwa, a nie społeczeństwo dla państwa. W demokratycznym państwie prawa administracja publiczna z jednej strony winna służyć obywatelom, broniąc słusznego interesu jednostek i gwarantować wolność w granicach obowiązującego prawa, z drugiej strony reprezentując interes publiczny, musi identyfikować ten interes i go realizować.

2. Interes publiczny jako kategoria prawna

Zarówno Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483 z późn. zm.), jak i ustawy posługują się stosunkowo często pojęciami: „interes publiczny”, „dobro wspólne” czy też „interes społeczny”. Część tych pojęć została skodyfikowana w prawie międzynarodowym i krajowym. Można tu wymienić przede wszystkim Oświadczenie rządowe z 7 kwietnia 1993 r. w sprawie ratyfikowania przez Rzeczpospolitą Polską Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzy-